[PanEx]

Το κλουβί με τους πιθήκους,η μπανάνα και το ξύλο.

Έχουμε ένα κλουβί με 5 πιθήκους.

Στην άκρη του κλουβιού αφήνουμε μία μπανάνα.

Όταν πάει ένας από τους πιθήκους να πλησιάσει την μπανάνα, εκτοξεύουμε παγωμένο νερό σε όλο το κλουβί.
Οι πίθηκοι τσαντίζονται. Αμα ξαναπάει κάποιος από τους πιθήκους να πλησιάσει την μπανάνα, οι άλλοι του επιτίθενται χωρίς να χρειαστεί να ξαναχρειαστεί να τους καταβρέξουμε.

Αμα αντικαταστήσουμε ένα από τους πιθήκους με κάποιον καινούριο, τότε αυτός με το που θα δει την μπανάνα θα πάει να την αρπάξει. Οι άλλοι,
γνωρίζοντας τι πρόκειται να συμβεί άμα ακουμπήσει τη μπανάνα, του επιτίθενται. Ο νέος πίθηκος τρώει ξύλο χωρίς να ξέρει γιατί.

Αν αντικαταστήσουμε έναν από τους παλιούς πιθήκους με ένα καινούριο, τότε το σκηνικό θα επαναληφθεί, μόνο που αυτή τη φορά θα χώνει ξύλο και ο πρώην "νέος" πίθηκος χωρίς βέβαια να ξέρει γιατί.

Εάν επαναλάβουμε το πείραμα αντικαθιστώντας έναν-έναν τους πιθήκους θα καταλήξουμε να έχουμε 5 πιθήκους από τους οποίους κανένας δεν έχει καταβραχεί. Όμως όλοι κάθε φορά κάθε νεότερος πίθηκος θα επιτίθεται από τους υπόλοιπους. Ο νέος δέχεται επίθεση και οι παλιοί επιτίθενται για ένα και μόνο λόγο: Επειδή "έτσι γίνονται τα πράγματα εδώ πέρα".