[Dimitris Galon]

Μέρος Δ΄

Η ανακάλυψη του ναυαγίου το 1986



01. Οι δυο επαγγελματίες δύτες Στάθης Μπαραμάτης και Θεόφιλος Κλήμης, ήταν εκείνοι που ανακάλυψαν το ναυάγιο του υποβρυχίου το 1986. Ο Στάθης Μπαραμάτης, στα αριστερά της φωτογραφίας, ήταν επίσης ο πρώτος άνθρωπος που καταδύθηκε και είδε το ναυάγιο μεταπολεμικά, 44 χρόνια μετά την βύθισή του.

02. Η ξύλινη επένδυση της εξωτερικής κατασκευής του υποβρυχίου έχει λειώσει, αφήνοντας μεγάλα κενά στην μεταλλική κατασκευή. Οι βενθικοί οργανισμοί έχουν δημιουργήσει, με τα χρόνια, έναν πολύχρωμο τάπητα που σκεπάζει το σιδερένιο αυτό «φέρετρο».

03. Ιταλός δύτης μέσα στον καταδυτικό κώδωνα, βρισκόμενου στην κουβέρτα του ρυμουλκού ΤΙΤΑΝ, ετοιμάζεται να καταδυθεί στο ναυάγιο του U-133. Η φωτογραφία τραβήχτηκε από τον γερμανό πολεμικό ανταποκριτή Werner Hartmann την 4η Απριλίου 1942. Πίσω από τον κώδωνα διακρίνεται το κασκέτο ενός αξιωματικού του ιταλικού Βασιλικού Ναυτικού, της Regia Marina Italiana, και ένας ναύτης του γερμανικού Πολεμικού Ναυτικού, της Kriegsmarine, με το χαρακτηριστικό δίκοχο.

04. Δύτης πάνω από την πρύμνη του U-133. Στα αριστερά διακρίνεται η αποκομμένη πλώρη του υποβρυχίου, η οποία βρίσκεται ακριβώς κάτω από την πρύμνη.


Το 1986 μια τράτα που καλάριζε στα βορειοανατολικά της Αίγινας, έξω από το ακρωτήριο Τούρλος, πιάστηκε με το δίχτυ της σε ένα άγνωστο αντικείμενο στον βυθό. Στην προσπάθειά της να απελευθερωθεί, διαπίστωσε ότι άρχισε να δημιουργείται στην επιφάνεια μια κηλίδα πετρελαίου. Μη γνωρίζοντας από που προερχόταν η κηλίδα και φοβούμενος ο κυβερνήτης της τράτας το υψηλό κόστος του προστίμου θαλάσσιας ρύπανσης, αποφάσισε να κόψει τα συρματόσχοινα αφήνοντας στον βυθό το δίχτυ και τις «πόρτες», τον μεταλλικό οδηγό που σπρώχνει τα ψάρια προς το εσωτερικό του διχτυού.

Το ίδιο χρονικό διάστημα, την ίδια ή την επόμενη ημέρα, ένα σκάφος σφουγγαράδων, ερχόμενο από την βραχονησίδα Πετροκάραβο, στα νότια της Αίγινας, πέρασε από την προαναφερόμενη περιοχή. Οι επιβαίνοντες επαγγελματίες δύτες Στάθης Μπαραμάτης και Θεόφιλος Κλήμης, διέκριναν την κηλίδα και την πλησίασαν. Ο Θεόφιλος Κλήμης, έχοντας εμπειρία πολλών χρόνων, απεφάνθη ότι η πετρελαιοκηλίδα προερχόταν από ναυάγιο στον βυθό και αποφάσισε να σημαδέψει το σημείο με μια τσαμαδούρα, έχοντας σκοπό να επιστρέψουν την επομένη για να το καταδυθούν. Την επόμενη ημέρα ο Στάθης Μπαραμάτης καταδύθηκε στο σημείο που είχαν σημαδέψει, διαπιστώνοντας πάραυτα ότι πράγματι υπήρχε ναυάγιο και μάλιστα ότι επρόκειτο για ένα ναυάγιο υποβρυχίου. Από τον αγκυλωτό σταυρό και το σύμβολο του πολεμικού αετού που βρήκε στην πυξίδα του υποβρυχίου, διαπίστωσε ότι επρόκειτο για γερμανικό υποβρύχιο. Το υποβρύχιο, που έμελλε στην συνέχεια να ταυτοποιηθεί επακριβώς από τον επαγγελματία δύτη Κώστα Θωκταρίδη, σαν το γερμανικό υποβρύχιο U-133, είχε ανακαλυφθεί.

Κατά τα φαινόμενα η αρχική προσπάθεια της τράτας να απελευθερώσει το σκαλωμένο δίχτυ της, οδήγησε σε μικρή μετακίνηση του υποβρυχίου, με αποτέλεσμα να αλλάξουν οι πιέσεις στο εσωτερικό του, γεγονός το οποίο οδήγησε και πάλι στην συνεχή έκκληση φυσαλίδων και πετρελαίου το οποίο έγινε ορατό στην επιφάνεια τόσο από τον καπετάνιο της τράτας, όσο και από τους Μπαραμάτη-Κλήμη.

Τον χειμώνα του 2011-12, μετά από τηλεφωνικές συνομιλίες που είχα με τον Στάθη και τον Κώστα Μπαραμάτη, τον γιο του, και την παράκλησή μου για μια γραπτή μαρτυρία της εύρεσης του ναυαγίου του U-133, έλαβα την κάτωθι επιστολή στην οποία παραθέτονται από πρώτο χέρι τα κύρια στοιχεία της μαρτυρίας του Στάθη Μπαραμάτη, του ανθρώπου που πρώτος καταδύθηκε και είδε μεταπολεμικά το ναυάγιο του U-133. Τα αφηγητικά στοιχεία της επιστολής του όχι μόνο οριοθετούν την ιστορία της ανακάλυψης, αλλά και καθορίζουν τα δρώμενα αναδεικνύοντας την υπόσταση του γεγονότος της εύρεσης.

Επιστρέφοντας από βουτιά στην περιοχή Πετροκάραβο – πίσω από την Αίγινα – και καθώς η θάλασσα ήταν κάλμα, ανοιχτά του ακρωτηρίου Τούρλος, διέκρινα κηλίδες στην επιφάνεια και άρχισα να μονολογώ για τους άγνωστους επιπόλαιους που δημιούργησαν την κηλίδα μόλυνσης που έβλεπα. Ο Θεόφιλος Κλήμης, ο καπετάνιος, μόλις αντιλήφθηκε τι συμβαίνει, έκανε κράτη τη μηχανή λέγοντας μου ότι πρόκειται για κάποιο ναυάγιο. Μάλιστα νομίζαμε ότι το περιστατικό ήταν πρόσφατο, που να φανταζόμασταν τι θα βρούμε! Ρίξαμε ένα καλαδούρι αμέσως και αφού άνοιξα το βυθόμετρο – ένα παλαιού τύπου χαρτογραφικό – εντοπίσαμε σε λίγο το ναυάγιο στις 39 οργιές βάθος (71,29 μέτρα). Βάλαμε τα σημάδια μας, καθώς τότε δεν υπήρχαν GPS και άλλα τέτοια μέσα, και αναχωρήσαμε για το λιμάνι. Ήμουν ήδη χρεωμένος με δυο βαθιές βουτιές και δεν γινόταν να ξαναβουτήξω.

Την επομένη ξεκινήσαμε και αφού φτάσαμε στον τόπο μετά από μιάμιση ώρα, αρχίσαμε να ετοιμαζόμαστε. Η αγωνία μου ήταν στο αποκορύφωμα της. Αμολήσαμε τα λάστιχα στη θάλασσα – όλες οι βουτιές γινόντουσαν με το σύστημα του ναργιλέ φυσικά – και αφού ντύθηκα έπεσα στο νερό. Κατεβαίνοντας τώρα έβλεπα τις κηλίδες μαζί με φυσαλίδες αέρα που ανέβαιναν και μαρτυρούσαν ότι στο ναυάγιο υπήρχαν ακόμα στεγανά. Φτάνοντας στις 25 με 30 οργιές, διέκρινα ένα στενόμακρο όγκο σαν πούρο. Λέω όγκο γιατί τα νερά ήταν πολύ κοφτά και η ορατότητα χάλια, αλλά με το ρεύμα που επικρατούσε βρέθηκα σε ένα με δυο λεπτά επάνω στο άγνωστο ναυάγιο το οποίο ήταν καλυμμένο με στρειδώνα μέχρι τα μπούνια. Κατάλαβα αμέσως ότι ήταν πολεμικό, αλλά τα σφουγγάρια, τα στρείδια και ότι άλλο είχε κολλημένο επάνω του, καθώς και το δίχτυ μιας ανεμότρατας – κυρίως αυτό – καθιστούσαν δύσκολη την αναγνώριση του ναυαγίου. Εκ΄ των υστέρων μάθαμε ότι την ίδια ή την προηγούμενη ημέρα, ενώ μια τράτα κάλαρε στη περιοχή πιάστηκε το δίχτυ της στον βυθό με αποτέλεσμα να το εγκαταλείψει. Μετά από λίγο περνώντας μπροστά από τον πυργίσκο διέκρινα το πολυβόλο και κατάλαβα ότι επρόκειτο για υποβρύχιο. Στη συνέχεια πήγα κατά πλώρα μεριά όπου υπήρχε ένα μεγάλο ρήγμα, σαν να του έλειπε ένα κομμάτι της πλώρης. Όλη αυτή την ώρα η καρδιά μου χτυπούσε δυνατά στη σκέψη πόσες ψυχές να έκρυβε στα στεγανά του. Μετά από 25 λεπτά βουτιά και περίπου 30 έως 35 λεπτά αποσυμπίεση, βγήκα στην επιφάνεια και μετέφερα στον Θεόφιλο τα όσα είδα. Εκείνος από την μεριά του μου επιβεβαίωσε ότι επρόκειτο για κάποιο υποβρύχιο.

Σε αυτό το σημείο θέλω να αναφέρω ότι οι ώρες κατάδυσης και αποσυμπίεσης, όσο παράξενο και να ακούγεται αυτό για τα σημερινά δεδομένα, είναι πραγματικές. Οι βουτιές μου είχαν ως εξής, η πρώτη βουτιά γινόταν στα 55-65 μέτρα για 35 έως 45 λεπτά παραμονή και λίγο λιγότερο από μια ώρα αποσυμπίεση. Η δεύτερη γινόταν μετά από δυο ώρες, λίγο πιο ρηχά, και με την ανάλογη αποσυμπίεση. Σίγουρα πολύ τραβηγμένες βουτιές, αλλά η καθημερινότητα και η εμπειρία χρόνων είχε φέρει και την ανάλογη πείρα. Σήμερα δεν θα το συνιστούσα σε κανέναν καθώς τα αποτελέσματα τόσο τραβηγμένων βουτιών τα γνωρίζουμε όλοι.

Οι καταδύσεις στο ναυάγιο συνεχιστήκανε για κάποιες ημέρες ακόμα γιατί έπρεπε να καθαριστεί το σκάφος από το πελώριο δίχτυ της τράτας που είχε πιαστεί επάνω του. Κατά την διάρκεια του καθαρισμού έσκασε ο θόλος της πυξίδας με αποτέλεσμα να αποκαλυφθεί επάνω της η πουλάδα να κρατά στα πόδια της τον αγκυλωτό σταυρό. Ήταν πια ξεκάθαρο, το ναυάγιο ήταν ένα γερμανικό υποβρύχιο. Η πυξίδα, η οποία ήταν ορειχάλκινη, γυροσκοπική, γύρω στα 25 με 30 κιλά, είχε στην μπάντα της, στα πλάγια, την πουλάδα με τον αγκυλωτό σταυρό και κάτι νούμερα. Όταν έσκασε ο θόλος της, η έκρηξη ήταν αρκετά τρομαχτική και ειδικά εκείνη την ώρα στο βυθό. Από κει και έπειτα το ενδιαφέρον χάθηκε γιατί για εμάς τους επαγγελματίες δύτες αυτό που παίζει σημαντικό ρόλο στην υπόθεση είναι ο χρηματικός παράγοντας. Από τα χρήματα αυτά ζούμε εμείς, από τη δουλειά μας, σε αντίθεση με άλλους που τα βρήκαν έτοιμα και χωρίς κόπο και το παίζουν υπεράνω χρημάτων. Εδώ θέλω να πω ότι σε διάρκεια άλλης μου κατάδυσης, στην ίδια περίπου περιοχή, εντόπισα άλλο ένα ναυάγιο στις 43 οργιές (78 μέτρα) αλλά ολικά κατεστραμμένο. Από ότι μπόρεσα να διακρίνω πρόκειται πιθανώς για πολεμικό.

Όσον αφορά το Θεόφιλο τώρα. Αυτός ήταν ειδικός στο κόψιμο ναυαγίων. Ήταν ο δύτης που πήγε στη Τήνο, τότε μετά τον τορπιλισμό του εύδρομου ΕΛΛΗ. Ήταν επίσης ο άνθρωπος με τον οποίο ήρθε σε επαφή ο Κουστώ, κατά την διάρκεια του ταξιδιού του στην Ελλάδα, για να τον κατατοπίσει σχετικά με τα σημάδια που ήταν βουλιαγμένος ο ΒΡΕΤΑΝΙΚΟΣ. Μάλιστα κατά την επιστροφή του, μετά από λίγο καιρό, γύρισε να ευχαριστήσει το Θεόφιλο και τον πέτυχε λίγο μετά αφού είχε «χτυπηθεί» σε βουτιά. Μάλιστα φεύγοντας του άφησε και κάτι ορούς. Έχει πολύ ιστορία ο παππούς Κλήμης αλλά τι να πρωτογράψω. Νομίζω επίσης ότι ο Θεόφιλος είχε δουλέψει και στο ΟΡΙΑ όπου βγάζανε από εκεί λάστιχα αυτοκινήτων και τα πουλάγανε για 1-3 λίρες χρυσές το κομμάτι. Παπούτσια λέει τα κάνανε.

Αυτά είχα να δηλώσω σε γενικές γραμμές για την εύρεση του γερμανικού υποβρυχίου.

Ευστάθιος Μπαραμάτης»


Το U-133 σήμερα



01. Ο πύργος του U-133 φωτογραφημένος από την επάνω πλευρά. Διακρίνεται η ανοιχτή ανθρωποθυρίδα, η οποία οδηγεί στα ενδότερα του ναυαγίου, η βάση του UZO (U-Boot-Zielobjektiv) στα αριστερά, το κάτω τμήμα του περισκοπίου επίθεσης στα δεξιά, απομεινάρια της κεραίας του ραδιογωνιόμετρου, καθώς και υπολείμματα από το δίχτυ της τράτας που αγκιστρώθηκε στο υποβρύχιο το 1986, με αποτέλεσμα την ανακάλυψή του από τους επαγγελματίες δύτες Στάθη Μπαραμάτη και Θεόφιλο Κλήμη.

02. Μέλος πληρώματος γερμανικού υποβρυχίου διοπτεύει μέσω UZO (U-Boot-Zielobjektiv).

03. Στην φωτογραφία διακρίνεται το αντιαεροπορικό όπλο που έφερε το υποβρυχίου U-133, διαμετρήματος 20 χιλιοστών. Πρόκειται για ένα Flak 30 (Flak = Flugabwehrkanone) το οποίο κατασκευαζόταν από τον γερμανικό στρατό, έχοντας σαν πρότυπο τα ελβετικά αντιαεροπορικά των 20 χιλιοστών της εταιρείας Oerlikon.

04. Η φωτογραφία δείχνει το σημείο όπου βρισκόταν το αντιαεροπορικό όπλο όπως είναι σήμερα. Το κιγκλίδωμα, στην περιοχή πίσω από τον πυργίσκο, το επονομαζόμενο στα γερμανικά «Wintergarten», έχει εξαλειφθεί εντελώς. Από το αντιαεροπορικό όπλο, εκτός από την βάση του, ελάχιστα στοιχεία φανερώνουν πλέον την φόρμα και την ύπαρξή του.

05. Σε πολλά σημεία της εξωτερικής κατασκευής έχουν δημιουργηθεί, με την πάροδο του χρόνου και την οξείδωση κενά, μέσω των οποίων είναι ορατοί οι σύνδεσμοι που κρατούν την εξωτερική μεταλλική κατασκευή εφαρμοσμένη επάνω στο κύτος πίεσης.

06. Σχέδια γερμανικού υποβρυχίου τύπου VIIC.

07. Τηλεγραφητής γερμανικού υποβρυχίου. Διακρίνεται στα αριστερά του ένας αποκωδικοποιητής τύπου ENIGMA με τρεις ροδέλες.


Αμέσως μετά την ανακάλυψη του υποβρυχίου, ο Στάθης Μπαραμάτης, όντας επαγγελματίας δύτης και εκτιμώντας το εύρημα του, αφενός ως ιστορικό αντικείμενο και αφετέρου ως σύνολο αξιοποιήσιμων ακριβών μετάλλων, απευθύνθηκε αρχικά στην γερμανική πρεσβεία της Αθήνας, γνωστοποιώντας το εύρημα και ρωτώντας αν υπήρχε κάποιο ενδιαφέρον από την κυβέρνηση της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας. Όπως μας πληροφορεί ο γιος του, Κωνσταντίνος Μπαραμάτης, οι Γερμανοί όχι μόνο δεν έδειξαν ενδιαφέρον αλλά και δήλωσαν κατηγορηματικά «Αφήστε τους νεκρούς στον τάφο τους. Ο Χίτλερ είναι μια μεγάλη ντροπή για μας». Επιπλέον τους δήλωσαν ότι η γερμανική ομοσπονδιακή κυβέρνηση δεν είχε κανένα απολύτως ενδιαφέρον για το εύρημα. Μετά την άρνηση των Γερμανών και το μηδενικό ενδιαφέρον τους, ο Στάθης Μπαραμάτης απευθύνθηκε στην συνέχεια στον επίσης επαγγελματία δύτη Γιάννη Πανάγο, ιδιοκτήτη της εταιρείας «Ν.Ε. Ιωάννης Πανάγος», ζητώντας την συνδρομή του για μια πιθανή ανέλκυση και εκποίηση των μετάλλων του υποβρυχίου. Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και μέχρι το 2003 που θεσπίστηκε ο ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Α1/Φ43/48064/3385 (ΦΕΚ 1701/Β/19-11-2003) - ο οποίος χαρακτηρίζει τα ναυάγια, των οποίων έχουν παρέλθει 50 χρόνια από την βύθιση τους, σαν πολιτιστικά μνημεία - η ανέλκυση πλοίων που είχαν βυθιστεί επιτρεπόταν μετά από έγκριση των υπεύθυνων αρχών. Προϋπόθεση ήταν η κατάθεση αίτησης με τα στοιχεία του ναυαγίου και την παράκληση του αιτούντος. Συνεπικουρούμενος από τον Γιάννη Πανάγο, ο Στάθης Μπαραμάτης υπέβαλε στις 27.02.1989 αίτηση κατοχύρωσης και ανέλκυσης του ναυαγίου στην Γενική Γραμματεία του Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας, η οποία πρωτοκολλήθηκε με αριθμό 1753. Αργότερα υποβλήθηκε και δεύτερη αίτηση, στο Πολεμικό Ναυτικό αυτή την φορά, μόνο από τον Γιάννη Πανάγο, με σκοπό την αγορά του ναυαγίου. Οι δυο αιτήσεις δεν εγκρίθηκαν από τις υπεύθυνες αρχές με αποτέλεσμα την μη πραγματοποίηση της ανέλκυσης του υποβρυχίου.

Δυο χρόνια αργότερα, το 1991, σε άρθρο της εφημερίδας «Μεσημβρινή», της 04.03.1991, ο δημοσιογράφος Γ. Καράγιωργας, σε ρεπορτάζ του με τον τίτλο «Γερμανικό λαβράκι στον βυθό», παίρνοντας συνέντευξη από τον Γιάννη Πανάγο, αναφέρει το περιστατικό της τράτας συμπληρώνοντας ότι η ανακάλυψη του ναυαγίου «έγινε γνωστή στην κλειστή κοινωνία των παλικαριών της θάλασσας που βουτούν για σφουγγάρια». Δηλαδή ο κύκλος των επαγγελματιών γνώριζε την ύπαρξη του γερμανικού υποβρυχίου στα ανατολικά της Αίγινας. Όπως πληροφορεί ο Γιάννης Πανάγος, στο προαναφερόμενο άρθρο, το στίγμα του ναυαγίου που είχε καταχωρηθεί στην αίτηση ανέλκυσης του Στάθη Μπαραμάτη ήταν «παραπλανητικό» και δεν είχε καμία σχέση με την πραγματική θέση του ναυαγίου. Έτσι μπορεί να θεωρηθεί ότι το ακριβές στίγμα του υποβρυχίου ήταν κτήμα μόνον του Μπαραμάτη και του Πανάγου, αλλά η περιοχή ήταν γνωστή καθώς ο Γ. Καράγιωργας αναφέρεται επανειλημμένα για το σημείο βύθισης στο άρθρο του, δηλώνοντας ότι το υποβρύχιο βρισκόταν «ανατολικά της Αίγινας». Από το σημείο αυτό και μετά, μέσω του άρθρου της με πανελλαδική κυκλοφορία εφημερίδας «Μεσημβρινή», έγινε γνωστό ότι στα ανατολικά της Αίγινας βρέθηκε ναυάγιο γερμανικού υποβρυχίου με αποτέλεσμα από τα τέλη της δεκαετίας του ΄90 να αρχίσουν οι επισκέψεις σε αυτό, αυτοδυτών τεχνικής κατάδυσης. Θα πρέπει να αναφερθεί ότι ο πρώτος δύτης που το επισκέφθηκε, μετά τους Μπαραμάτη-Κλήμη, και ο οποίος το ταυτοποίησε επακριβώς σαν το γερμανικό υποβρύχιο U-133, ήταν ο επαγγελματίας δύτης Κώστας Θωκταρίδης.

Το ναυάγιο του U-133 βρίσκεται σε απόσταση 2.700 περίπου μέτρων από το ακρωτήριο Τούρλος, σε μέσο βάθος 70 περίπου μέτρων. Ο πύργος του υποβρυχίου βρίσκεται στα 67 μέτρα και το βαθύτερο σημείο του, η αριστερή προπέλα, στα 74 μέτρα, ενώ το μεγαλύτερο μέρος του κορμού του ναυαγίου εκτείνεται ομαλά στο βάθος των 72 περίπου μέτρων. Το ναυάγιο αποτελείται από δυο κομμάτια. Το πρώτο και μεγαλύτερο κομμάτι, το οποίο αποτελεί τα τρία τέταρτα περίπου του υποβρυχίου, ξεκινά από μια κάθετη τομή, ακριβώς μπροστά από το πυροβόλο και εκτείνεται χωρίς κανένα άλλο εμφανές ρήγμα μέχρι την πρύμνη. Το κομμάτι αυτό αποτελεί και τον κύριο κορμό του ναυαγίου επί του οποίου βρίσκονται ο πύργος του υποβρυχίου, το 88 χιλιοστών πυροβόλο και τα υπολείμματα από την βάση του αντιαεροπορικού των 20 χιλιοστών. Ο κύριος κορμός του ναυαγίου βρίσκεται με την αριστερή του πλευρά ακουμπισμένος στον πυθμένα, έχοντας μια κλίση τριάντα περίπου μοιρών. Το δεύτερο κομμάτι, το πιο μικρό, βρίσκεται ακριβώς κάτω από την πρύμνη και αποτελείται από την πλώρη και από ένα μικρό μέρος του χώρου ενδιαίτησης του πληρώματος. Το κομμάτι αυτό, το οποίο αποτελεί το ένα τέταρτο περίπου του υποβρυχίου, βρίσκεται πεσμένο στον πυθμένα με την αριστερή του πλευρά σχηματίζοντας ορθή σχεδόν γωνία με τον κύριο κορμό του υποβρυχίου, καθώς το μέρος της τομής βρίσκεται ακριβώς κάτω από την πρύμνη η οποία το καλύπτει, ενώ η πλώρη έχει κατεύθυνση νοτιοανατολική. Ο άξονας πρύμνης-πλώρης, του κυρίου κορμού, έχει κατεύθυνση νοτιοδυτική σχηματίζοντας με τον τρόπο αυτόν διάταξη ορθής γωνίας με την αποκομμένη πλώρη. Κατά τα φαινόμενα, αμέσως μετά την έκρηξη, το πλωριό κομμάτι αποκόπηκε και βυθίστηκε πριν από τον κύριο κορμό του υποβρυχίου, ενώ ο κυρίως κορμός βυθίστηκε στην συνέχεια πέφτοντας με την πρύμνη επάνω στην πλώρη. Είναι πράγματι μια πολύ παράξενη εικόνα, της οποίας η γεωμετρική διάταξη οφείλει πολλά στον παράγοντα «τύχη».

Οι τορπιλοσωλήνες ένα και τρία, που βρίσκονται στην δεξιά πλευρά του πλωριού τμήματος, είναι κλειστοί, ενώ η δεξιά άγκυρα έχει αποκοπεί από την θέση της και βρίσκεται κοντά στην πρύμνη του υποβρυχίου. Στην πρύμνη του ναυαγίου υπάρχουν μέχρι σήμερα οι δυο τρίφτερες προπέλες του υποβρυχίου, με την αριστερή να βρίσκεται ακουμπισμένη στον βυθό. Τα πηδάλια πορείας, όπως και τα πηδάλια βάθους, καθώς και ο κάθετος άξονας στήριξης, είναι επίσης διακριτά αν και βρίσκονται απόλυτα καλυμμένα από βενθικούς οργανισμούς. Στον χώρο του πυργίσκου διακρίνονται το περισκόπιο επίθεσης και το περισκόπιο παρατήρησης, τα οποία είναι και τα δυο κατεβασμένα. Στον ίδιο χώρο υπάρχει η βάση του UZO (U-Boot-Zielobjektiv), υπολείμματα από την κεραία του ραδιογωνιόμετρου, καθώς και η ανοιχτή ανθρωποθυρίδα η οποία οδηγεί στο εσωτερικό του υποβρυχίου. Η πυξίδα όμως λείπει καθώς ανελκύθηκε, το 1986, από τον Στάθη Μπαραμάτη.

Στο πίσω μέρος του πυργίσκου βρίσκεται ο χώρος τον οποίο τα γερμανικά πληρώματα αποκαλούσαν «θερμοκήπιο» (Wintergarten), ίσως λόγο του κιγκλιδώματος προστασίας που έφερε. Στον χώρο αυτόν βρισκόταν τοποθετημένο το αντιαεροπορικό FLAK 30 των 20 χιλιοστών. Αν και η μαρτυρία του Στάθη Μπαραμάτη βεβαιώνει ότι κατά την ανακάλυψη του υποβρυχίου, το 1986, το όπλο βρισκόταν στην θέση του, σήμερα τίποτα πλέον δεν είναι ορατό από αυτό παρά μόνο η βάση του, η οποία είναι παντελώς καλυμμένη από θαλάσσιους οργανισμούς, καθιστώντας πολύ δύσκολη την αναγνώρισή της. Ακριβώς μπροστά από τον πυργίσκο βρίσκεται το πυροβόλο των 88 χιλιοστών, καλυμμένο μέχρι σήμερα με ένα μεγάλο κομμάτι του διχτυού της τράτας, η οποία σκάλωσε στο υποβρύχιο το 1986. Το κομμάτι του διχτυού αυτού, με την συμβολή των βενθικών οργανισμών, έχει ενωθεί πλέον με το πυροβόλο σε μια σχεδόν αδιαχώριστη ασβεστολιθική μάζα. Ολόκληρη η ξύλινη επένδυση της κουβέρτας του υποβρυχίου έχει λειώσει, αφήνοντας μεγάλα κενά από τα οποία είναι ορατοί οι σύνδεσμοι της μεταλλικής κατασκευής και το κύτος πίεσης. Ολόκληρο το ναυάγιο είναι καλυμμένο από έντονα ανεπτυγμένους οργανισμούς, οι οποίοι έχουν δημιουργήσει με τα χρόνια έναν πολύχρωμο τάπητα που σκεπάζει το σιδερένιο αυτό «φέρετρο».

Στο σημείο της τομής, ακριβώς μπροστά από το πυροβόλο των 88 χιλ., ένα μέρος των μετάλλων της εξωτερικής κατασκευής είναι ελαφρά λυγισμένα προς τα μέσα και επικαλυμμένα έντονα με θαλάσσιους ασβεστολιθικούς οργανισμούς. Αν και θα περίμενε κανείς ότι από το σημείο αυτό θα υπήρχε δίοδος προς το εσωτερικό του υποβρυχίου, αυτό είναι αδύνατον αφενός λόγω της κάμψης των μετάλλων και αφετέρου λόγω της έντονης ανάπτυξης των οργανισμών, ιδιαίτερα της στρειδώνας. Ακριβώς μπροστά από το σημείο αυτό και προς τα αριστερά, βρίσκεται στο πυθμένα μια από τις φιάλες συμπιεσμένου αέρα η οποία, σύμφωνα με τα σχέδια του υποβρυχίου τύπου VIIC, βρισκόταν τοποθετημένη, σε οριζόντια θέση, πάνω από τους χώρους ενδιαίτησης του πληρώματος, στο σημείο ακριβώς που βρίσκεται η τομή που προκλήθηκε από την έκρηξη της νάρκης. Τέλος θα πρέπει να αναφερθεί ότι η ευρύτερη περιοχή, γύρω από το ναυάγιο, είναι διάσπαρτη με αντικείμενα των οποίων η ταυτοποίηση είναι δύσκολη αφενός λόγω της έντονης επικάλυψης τους με θαλάσσιους οργανισμούς, αφετέρου λόγω της δυσμορφίας του σχήματος και της φόρμας τους που προκλήθηκε προφανώς από την ισχυρή έκρηξη.

Το γερμανικό υποβρύχιο U-133, το οποίο βρίσκεται μέχρι σήμερα βυθισμένο στα βορειοανατολικά της Αίγινας, αποτελεί έναν από τους πιο σημαντικούς και σπάνιους ιστορικούς υλικούς μάρτυρες που έχουν απομείνει να θυμίζουν τα γεγονότα που έλαβαν χώρα στην ευρύτερη περιοχή της ανατολικής Μεσογείου κατά την διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Η ιστορική του υπόσταση - εκφρασμένη μέσα από τον ρόλο του σαν υποβρύχιο μετώπου στην Μάχη του Ατλαντικού, αλλά και της γερμανικής εκστρατείας στην Κυρηναϊκή, και ταυτόχρονα η ένταξή του στον πρώτο γερμανικό υποβρυχιακό στολίσκο της Μεσογείου, τον 23ο, με βάση του την Σαλαμίνα – αναγάγει το U-133 σε ένα ιδιαίτερα σημαντικό ιστορικό αντικείμενο το οποίο εμπλέκεται αναπόσπαστα στην ιστορία όλων των λαών που συμμετείχαν, άμεσα ή έμμεσα, στις στρατιωτικές επιχειρήσεις που διήρκεσαν από τον Σεπτέμβριο του 1939 έως και τον Μάιο του 1945.

Το U-133 αποτελεί πέρα από τον ρόλο του ιστορικού αντικειμένου και υγρό τάφο καθώς μέσα σε αυτό βρίσκονται μέχρι σήμερα τα υπολείμματα του πληρώματός του. Τα περισσότερα μέλη του ήταν νέα παιδιά τα οποία έχασαν την ζωή τους ακολουθώντας με φανατισμό άκρως σοβινιστικά οράματα, τα οποία οδήγησαν στο παγκόσμιο αιματοκύλισμα που σήμερα ονομάζεται, επιεικώς κατά την γνώμη μου, Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. Έτσι το U-133, μέσα από την τραγική του ιστορικότητα και τον βίαιο χαμό του, αφήνει να αναδειχθεί και ένας ακόμα παράγοντας ο οποίος αποτελεί ίσως το πιο σημαντικό στοιχείο του ναυαγίου. Πρόκειται για τον νοητό ομφάλιο λώρο ο οποίος συνδέει το άψυχο αυτό αντικείμενο με τα δεινά του πολέμου, εμπεριέχοντας ταυτόχρονα και τα στοιχεία εκείνα τα οποία το καθιστούν φορέα ενός μηνύματος εκείνων που πλέον δεν έχουν φωνή για να το πουν και το οποίο, κατά την γνώμη μου, δεν μπορεί να είναι άλλο από το «Όχι ξανά πόλεμος!». Ένα ξεκάθαρο μήνυμα συναγερμού για την αποφυγή παρόμοιων γεγονότων που θα μπορούσαν να προκύψουν στο μέλλον.

Το άρθρο αυτό στηρίχθηκε πρωτίστως σε πρωτογενείς πηγές των γερμανικών πολεμικών αρχείων, όπως αυτές του Ομοσπονδιακού Αρχείου του Freiburg και των πολεμικών ημερολογίων των γερμανικών μονάδων που έδρασαν στην Ελλάδα και βρίσκονται καταχωρημένες στα μικροφίλμ της NARA, Washington D.C.. Χωρίς όμως την συνδρομή εκλεκτών ερευνητών και φίλων, η αρχειακή έρευνα και η έρευνα πεδίου δεν θα ήταν δυνατή ή τουλάχιστον δεν θα έφθανε στο ιστορικό βάθος που έφθασε σε αυτό το πόνημα. Θα ήθελα λοιπόν, στο σημείο αυτό, να εκφράσω τις ευχαριστίες μου σε όλους όσους συνέβαλαν για την ανάδειξη του γερμανικού υποβρυχίου U-133. Οι ευχαριστίες μου απευθύνονται, όσον αφορά την αρχειακή έρευνα, στους Theodor Dorgeist, Peter Schenk, Reinhard Kramer, René Stenzel, Axel Urbanke, Βύρωνα Τεζαψίδη και Πλάτωνα Αλεξιάδη. Η έρευνα πεδίου και τα αποτελέσματά της, τα οποία οδήγησαν στην επιβεβαίωση των θέσεων για την ταυτότητα, την ιστορία και την βύθιση του U-133, δεν θα ήταν δυνατή χωρίς την συνδρομή των Βασίλη Μαύρου, Γιάννη Πρωτόπαππα, Γιώργου Βανδώρου, Νίκου Πιταρά και Στέλιου Θεριανού. Τέλος θέλω να ευχαριστήσω, ιδιαίτερα, τον Στάθη και Κώστα Μπαραμάτη, για την προθυμία τους να συνδράμουν στο κομμάτι της έρευνας που αφορά την ιστορία του ναυαγίου μετά την ανακάλυψη του το 1986, τον Αριστοτέλη Ζερβούδη, ο οποίος μου παραχώρησε στοιχεία από το αρχείο του, πρωτίστως για τον γερμανό πολεμικό ανταποκριτή Werner Hartmann, καθώς και τον Λούη Πανάγο ο οποίος πρόθυμα βοήθησε στην έρευνα αυτή προσφέροντας στοιχεία από το αρχείο του αείμνηστου πατέρα του Γιάννη Πανάγου.