Εμφάνιση ενός μόνο μηνύματος
  #8  
Παλιά 28-10-12, 15:00
Το avatar του χρήστη Explorer
Explorer Explorer is offline
 
Εγγραφή: 18-04-2012
Μηνύματα: 27
Απάντηση: Τα Ναυάγια του Νοτίου Πηλίου

Είναι ευχάριστο να βλέπουμε να δημοσιεύονται νέες εργασίες γύρω από την ιστορία της ναυτιλίας και των ναυαγίων. Συγχαρητήρια για την προσπάθεια!
Θα ήθελα να προτρέψω και τα υπόλοιπα μέλη του Τηθύς που έχουν διάθεση για μια συζήτηση να σταθούν πάνω σε κάποια σημεία της παραπάνω εργασίας. Μιας και πρωτόλεια νομίζω ότι αξίζει να αφιερώσουμε όλοι λίγο από τον περιορισμένο και πολύτιμο χρόνο μας προκειμένου να βοηθηθεί και ο συγγραφέας στην περαιτέρω διαμόρφωση της.
Μια γενική διαπίστωση που εγώ έχω να κάνω έχει σχέση με τις συντομογραφίες που επιλέχτηκαν (Φ/Α, Ε/Α) και οι οποίες θεωρώ ότι δεν βοηθούν ιδιαίτερα τον αναγνώστη. Υποθέτω πως με το Φ/Α αναφέρεσαι στο Φορτηγό Ατμόπλοιο, του οποίου όμως η ορθή συντομογραφία είναι Φ/Γ Α/Π. Με το Ε/Α αν αναφέρεσαι σε Επιβατηγό Ατμόπλοιο τότε το δόκιμο είναι Ε/Γ Α/Π.

Με την ευκαιρία να αναφέρουμε ότι το Φ/Α LAUDON (σελίδα 6) δεν ήταν «Α»τμόπλοιο αλλά Δηζελόπλοιο, άρα Φ/Γ Δ/Π. Συγκεκριμένα το σκάφος ήταν ένα από τα ποταμόπλοια του Δούναβη που έπλευσαν στις 21 Ιουνίου 1944 μέσω τον Στενών στο Αιγαίο για να ενισχύσουν τις γερμανικές δυνάμεις. Το LAUDON έφερε δυο πεντακύλινδρες μηχανές ντήζελ μάρκας Φίατ που η καθεμία τους απέδιδε 350 ίππους. Σχετικά μπορείτε να διαβάσετε στο βιβλίο «Das industrielle Erbe Niederösterreichs: Geschichte - Technik – Architektur».

Επίσης το «Φ/Α FAMILIE MERIKA» (σελίδα 6) σύμφωνα με το Lloyd’s Register λεγόταν FAMIGLIA MERICAκαι δεν ήταν φορτηγό ατμόπλοιο αλλά ήταν ένα ξύλινο τρικάταρτο ιστιοφόρο εξοπλισμένο με μια βοηθητική μηχανή ντήζελ. Επομένως το σωστό είναι Ι/Φ - Δ/Π.

Σε ότι αφορά το σημείο βύθισης του γερμανικού ανθυποβρυχιακού UJ.2110, δηλαδή του πρώην ελληνικού βοηθητικού ΚΟΡΓΙΑΛΕΝΙΟΣ, αυτό δεν βυθίστηκε κατά το βομβαρδισμό του Βόλου της 13ης Οκτωβρίου 1944 όπως αναφέρεις στη σελίδα 6 του κειμένου. Παρά τις αντιξοότητες κατάφερε να φτάσει ως τη Θεσσαλονίκη, το τελευταίο σταθμό των υπολειμμάτων του γερμανικού στόλου του Αιγαίου. Εκεί το πλήρωμα του υπέστειλε τη σημαία στις 18 Οκτωβρίου και εντάχθηκε στο 607ο Τάγμα Ναυτικής Ασφάλειας. Όσο για το σκάφος, αυτό παρέμεινε στη Θεσσαλονίκη όπου αυτοβυθίστηκε στις 26 Οκτωβρίου προκειμένου να μην πέσει σε συμμαχικά χέρια. Σχετικά αναφορά γίνεται και στο βιβλίο του Ρ. Schenk «Πόλεμος στο Αιγαίο 1941-1945» με την ημερομηνία αυτοβύθισης να αναφέρεται ως η 31η Οκτωβρίου.

Παραμένω στην ίδια παράγραφο της σελίδας 6, όπου αναφέρεις ορισμένα από τα πιο σημαντικά σκάφη που βυθίστηκαν κατά το συμμαχικό βομβαρδισμό του Βόλου στις 13 Οκτωβρίου 1944. Δεν βλέπω κάποια αναφορά σε μια από τις πιο σημαντικές ναυτικές μονάδες που απωλέσθησαν εκεί, δηλαδή στο τορπιλοβόλο ΤΑ-38 (πρώην ιταλικό SPADA). Σύμφωνα με το «Τα Ναυάγια στις Ελληνικές Θάλασσες» το πλοίο – πλέοντας μαζί με το ΤΑ-39 - είχε δεχθεί αεροπορική επίθεση στις 9 Οκτωβρίου στο στενό του Τρίκερι και έπαθε σοβαρές ζημιές με αποτέλεσμα να χρειασθεί να ρυμουλκηθεί από το ΤΑ-39 στο Βόλο. Εκεί δέχτηκε νέα επίθεση και τελικά αυτοβυθίστηκε στις 13 Οκτωβρίου 1944. Στο «Πόλεμος στο Αιγαίο 1941-1945» διαβάζουμε ότι «κατέστη αναγκαίο να ανατιναχθεί, μετά από τις ζημιές που υπέστη λόγω προσάραξης πάνω σε ένα ναυάγιο στο Βόλο». Ο δε Groner επιβεβαιώνει τα παραπάνω και προσθέτει ότι η προσάραξη έγινε την 8η Οκτωβρίου ενώ δίνει ως στίγμα του σημείου της αυτοβύθισης την είσοδο του λιμένος Βόλου.
Το ναυάγιο του σκάφους αναφέρεται και στο αρχείο του Ιωάννη Μελισσηνού με τα ναυάγια που απασχόλησαν μεταπολεμικά τον ΟΑΝ, περιγραφόμενο ως «Μη ανελκυσθέντα… Α/Τ ιταλικόν, τον. 1000, είσοδος λιμ.Βόλου».

Μια ακόμη λεπτομέρεια, μιας και καλό να είναι αποδίδουμε τα ιστορικά στοιχεία πλήρως και σωστά, αφορά το «Φ/Α ΤΕΤΗ ΣΙΓΑΛΑ» και τον τόπο βύθισης του. Το Φ/Γ Α/Π στην πραγματικότητα ονομαζόταν απλά ΤΕΤΗ και αναφερόταν ως «Τέτη Σιγάλα» προκειμένου να διαφοροποιείται από άλλα «Τέτη» και να του αποδίδεται και το όνομα του πλοιοκτήτη που βέβαια ήταν η οικογένεια Σιγάλα. Το όνομα που έφερε το σκάφος ήταν αυτό της κόρης της Καδιώ Σιγάλα, της ελληνίδας εφοπλίστριας που σημάδεψε με τη δράση της τα χρόνια του μεσοπολέμου αλλά και των πρώτων μεταπολεμικών δεκαετιών. Όποιος ενδιαφέρεται να διαβάσει περισσότερα υπάρχει το εξαιρετικό βιβλίο με τίτλο «Η πάνω μεριά του κόσμου» της εγγονής της Καδιώ Κολύμβα.
Πιο σημαντικό είναι να αναφέρουμε τη σωστή ημερομηνία βύθισης του ΤΕΤΗ, η οποία δεν είναι στις 16 Οκτωβρίου 1944 όπως αναφέρεις (σελίδα 6) αλλά στις 16 Οκτωβρίου 1942.
Το ΤΕΤΗ διαλύθηκε μεταπολεμικά από ένα συνεργείο που χρησιμοποιήσει τον πλωτό γερανό ΗΡΑΚΛΗΣ. Στο Β’ τόμο του «Τα Ναυάγια στις Ελληνικές Θάλασσες» περιγράφεται με αρκετή λεπτομέρεια πως το 1952 βυθίστηκε ο Π/Γ ΗΡΑΚΛΗΣ κατά τη διάρκεια της παραμονής του πλησίον του ναυαγίου του ΤΕΤΗ. Πιο συγκεκριμένα, η τοποθεσία που βυθίστηκε είναι η Παλαιά Μιτζέλα και πιο συγκεκριμένα ο όρμος Νταμούχαρι, περίπου 4 μίλια βόρεια από τη Ζαγορά. Σε σχέση με τον πλωτό γερανό ΗΡΑΚΛΗΣ, αυτός ανελκύστηκε και επανήλθε στα καθήκοντα του έχοντας περιέλθει από το 1953 στην ιδιοκτησία της οικογένειας Μάτσα.

Μια άλλη διόρθωση που υποθέτω οτι πρέπει να γίνει αφορά τόσο το P.L.M.24 όσο και το P.L.M.16. Τα δυο πλοία δεν ναυπηγήθηκαν για τη «Société Nationale d'Affrètement» αλλά για τη «Chemins de fer Paris Lyon Marseille». Πέρασαν στην ιδιοκτησία της πρώτης όταν η δεύτερη εθνικοποιήθηκε στα τέλη της δεκαετίας του τριάντα.
Αξίζει επίσης να αναφερθεί πως τα πλοία της σιδηροδρομικής εταιρίας «Chemins de fer Paris Lyon Marseille» έφεραν τα αρχικά του P.L.M.και έναν αύξων αριθμό, όπου το P.L.M. αφορά τα αρχικά των πόλεων Paris Lyon Marseille που εξυπηρετούσε η σιδηροδρομική γραμμή της εταιρίας. Η εταιρία είχε στραφεί στον εφοπλισμό προκειμένου να μεταφέρει τους άνθρακες που ήταν απαραίτητοι για την κίνηση των τραίνων της.
Ως προς το σημείο βύθισης του P.L.M.24, εκτιμώ πως δεν θα βοηθήσουν οι γηραιοί κάτοικοι του Πηλίου αλλά οι αντίστοιχοι της βόρειας Εύβοιας. Ενδιαφέρουσα είναι η αναφορά περί εκποίησης του ναυαγίου από τον Ο.Α.Ν. μεταπολεμικά. Αν επιτρέπεις, πως προκύπτει αυτή η πληροφορία τη στιγμή που δεν είναι γνωστό καν το σημείο που προσάραξε; Μου προκαλεί απορία διότι ο Ο.Α.Ν. όταν εκποιούσε ένα ναυάγιο ανέφερε και τον τόπο που αυτό βρισκόταν.

Θα με συγχωρέσετε για την εμμονή μου σε λεπτομέρειες, αλλά οφείλουμε να καταγράφουμε τα ιστορικά γεγονότα όπως συνέβησαν, προκειμένου να μην διατηρούμε ή δημιουργούμε λάθος «αποτυπώσεις» για τους επόμενους ερευνητές. Έτσι πρέπει να διορθώσουμε και την αναφορά στο «γερμανικό … F.77 TERGESTE» (σελίδα 17). Το σκάφος δεν ονομαζόταν F.77 TERGESTE αλλά απλά TERGESTE και από τον καιρό που είχε επιταχθεί έφερε το διακριτικό F.77. Πιο σημαντική είναι η διόρθωση ότι το σκάφος δεν ήταν γερμανικό αλλά ιταλικό. Είχε ναυπηγηθεί το 1913 στα ναυπηγεία J. e A. van der Schuyt στο Papendrecht για να κάνει ακτοπλοΐα στην Αδριατική για λογαριασμό της τότε Αυστο-ουγγρικής Navigazione Capodistriana. Μετά τον Α’ παγκόσμιο το πλοίο ύψωσε ιταλική σημαία και επιτάχθηκε στις 11 Μαΐου 1940 από το ιταλικό ΠΝ.
Λίγες μέρες μετά τη βύθιση του από το ΚΑΤΣΩΝΗΣ το πλοίο ανελκύστηκε αλλά όχι από τους γερμανούς όπως αναφέρεται στο κείμενο. Συνέχισε να υπηρετεί τους ιταλούς μέχρι που βυθίστηκε στην Κέρκυρα στις 18 Σεπτεμβρίου 1943 από γερμανικά αεροσκάφη.

Σε σχέση με το ιστορικό του ΤΑ-18 (πρώην SOLFERINO) μου κίνησε το ενδιαφέρον η φράση στη σελίδα 31 «Μετά από σύντομη δράση σαν συνοδευτικό νηοπομπών, μετονομάστηκε σε TA 18». Στο βιβλίο «The German fleet at war, 1939-1945» καθώς και σε άλλες πηγές, αναφέρεται ότι το πλοίο αρχικά έτυχε «κανιβαλισμού», δηλαδή χρησίμευσε ως πηγή ανταλλακτικών για τα υπόλοιπα ιταλικά τορπιλοβόλα που έπεσαν στα χέρια των γερμανών. Τελικά το πλοίο ενεργοποιήθηκε στις 25 Ιουλίου 1944 αν και μάλλον δεν ανέλαβε δράση παρά στις 31 Αυγούστου. Αν ο ιστορικός Vincent O’Hara έχει δίκιο τότε το ΤΑ-18 δεν μπορεί να έλαβε μέρος στις επιχειρήσεις των Δωδεκανήσων όπως γράφεις στο κείμενο.
Η δε βύθιση του πλοίου, όπως περιγράφεται στο ίδιο βιβλίο (παράγραφος «Action off Skiathos») δεν αφήνει πολλά περιθώρια για το πώς βυθίστηκε. Το βιβλίο αναφέρει πως στις 19 Οκτωβρίου το ΤΑ-18 προσάραξε συνέπεια των ζημιών που του προκάλεσαν τα βρετανικά αντιτορπιλικά TUSCAN και TERMAGANT. Μάλιστα τα μέλη του πληρώματος του αιχμαλωτίστηκαν και κάποιοι σκοτώθηκαν από έλληνες αντάρτες.
Και άλλες πηγές, όχι μόνο βρετανικές όπως αναφέρεις, αλλά και γερμανικές π.χ. Groner (German Warships 1939-1945) ή Schenk (Πόλεμος στο Αιγαίο 1941-1945) αναφέρουν ότι το πλοίο επλήγη από τα ίδια βρετανικά αντιτορπιλικά νότια του Βόλου. Ομοίως και όλες οι γερμανικές ιστοσελίδες, όπως π.χ. η german-navy.de, καθώς και οι ιταλικές, κάνουν λόγο για προσάραξη νότια του Βόλου.
Νομίζω πως η όποια αναφορά των γερμανικών πολεμικών ημερολογίων σε αύτανδρη βύθιση από νάρκη αποτελεί λάθος, κάτι μάλλον αναμενόμενο αν αναλογιστεί κανείς τον πανικό και τη σύγχυση κάτω από την οποία λαμβάνονταν οι όποιες πληροφορίες κατά την περίοδο της υποχώρησης τους. Δεν είναι εξάλλου το μόνο λάθος που έχουμε δει στα εν λόγο ημερολόγια και θα πρέπει να τα προσεγγίζουμε με κριτική σκοπιά.
Αξίζει πάντως να αναφέρουμε πως την εξουδετέρωση του ΤΑ-18 υλοποίησε ως κυβερνήτης του Α/Τ TERMAGANT ο περίφημος Jack Scatchard, γνωστός στα πληρώματα του ως «Black Jack», ένας εξαιρετικός αξιωματικός του βρετανικού ΠΝ που έφτασε ως το βαθμό του Υποναυάρχου. Ίσως με τη βύθιση του ΤΑ-18 να εκδικήθηκε και τη βύθιση του Α/Τ KASHMIR στο οποίο υπηρετούσε όταν βυθίστηκε από γερμανικά «στούκα» στα νότια της Κρήτης το Μάιο του 1941.

Η επιλογή των πλοίων που παρουσιάστηκαν στην πρωτόλεια εργασία σαφέστατα αποτελεί μια επιλογή του δημιουργού, αλλά οφείλω να πω ότι η συγκεκριμένη επιλογή είναι κάπως «οπισθοβαρής», με την έννοια ότι αναφέρονται κυρίως πλοία που βυθίστηκαν κατά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Από το κείμενο δε απουσιάζει κάποια αναφορά σε ορισμένα από τα προγενέστερα ναυάγια του Πηλίου. Εντύπωση μου κάνει πάντως η πλήρης απουσία του – κατά τη γνώμη μου – πιο ιστορικού ναυαγίου εμπορικού πλοίου της περιοχής.
Απάντηση με παράθεση