Καλημέρα Γιώργο.
Το πιο πιθανό είναι πράγματι το ΤΑ 18 να είναι το βυθισμένο πλοίο που φαίνεται στην φωτογραφία που ανάρτησε ο Αμφιδάμαντας κι΄ εσύ. Αυτό που ψάχνω όμως είναι η επιβεβαίωση από μια αντικειμενική αρχειακή πηγή και όχι υποκειμενική. Αν και δεν έχω ακόμα στα χέρια μου το άρθρο του Σ. Καταφυγιώτη, που ανέφερε ο Αμφιδάμαντας, ελπίζοντας ότι σ΄ αυτό θα βρω κάποια παραπομπή που ίσως με οδηγήσει σε αρχειακή πηγή, έχω όμως το τεύχος του Δημήτρη Παπαδόπουλου για το ΕΛΑΝ, που ανάρτησες εσύ. Εκεί αναφέρει ότι η 4η Μοίρα του ΕΛΑΝ Πηλίου – Παγασητικού αποτελείτο από 9 μονάδες οι οποίες ήταν κατανεμημένες ως εξής:
IV/1 Νταμούχαρη
IV/2 Άι Γιάννης
IV/3 Μηλίνα
IV/4 Βένετο
IV/5 Γιάλτρα
IV/6 Σκιάθος
IV/7 Κυρά Παναγιά
IV/8 Παπά Νερό
IV/9 Αγιόκαμπος
Σε περίπτωση που το ΤΑ 18 προσάραξε στην περιοχή Νταμούχαρη – Παλιόκαστρο Τσαγκαράδας, τότε τα τμήματα του ΕΛΑΝ που πιθανώς πήραν μέρος στην „επιχείρηση“ του ΤΑ 18 (την ονομάζω έτσι γιατί ακόμα δεν γνωρίζω αν πράγματι έγινε μάχη εκεί) θα πρέπει να ήταν -όλα ή μερικά από αυτά- τα εξής: IV/1, 2, 4,8, 9. Δυστυχώς στην μόνη σε μένα γνωστή αρχειακή πηγή που σχετίζεται με το ΕΑΜ, τον ΕΛΑΣ και το ΕΛΑΝ, δεν υπάρχει καμία καταχώρηση σχετική με τα πεπραγμένα της 4η Μοίρας του ΕΛΑΝ Πηλίου – Παγασητικού. Πρόκειται για το „Αρχείο του Κεντρικού Συμβουλίου της ΕΠΟΝ“ το οποίο σώθηκε θαμμένο σε ντενεκέδες και φυλάσσεται σήμερα στα „Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας“. Υπάρχουν εκεί αρκετές πολεμικές αρχειακές καταχωρήσεις του ΕΛΑΣ καθώς πολλά μέλη της ΕΠΟΝ πολεμούσαν στις γραμμές του. Από ότι γνωρίζω και από ότι αναφέρεται
εδώ, το ιστορικό αρχείο του ΕΛΑΣ χάθηκε αμέσως μετά την Συνθήκη της Βάρκιζας. Ίσως να βρίσκεται μέχρι σήμερα αποθηκευμένο σε κάποια κρατικά υπόγεια και κάποια ημέρα έρθει στην επιφάνεια.
Αυτό που με ξενίζει και μου κάνει εντύπωση Γιώργο είναι το γεγονός ότι στο έκτο κεφάλαιο, „Ιστορικό και δράση των Μοιρών του ΕΛΑΝ“, του τεύχους που παρέθεσες „Πολεμικές Σελίδες, ΕΛΑΝ, Ελληνικό Λαικό Απελευθερωτικό Ναυτικό 1943-1945“, τεύχος 14, Αύγουστος-Σεπτέμβριος 2007, η αναφορά που κάνει ο συγγραφέας και η οποία φαίνεται να σχετίζεται με την συγκεκριμένη φωτογραφία του σαν ΤΑ 18 φερόμενου βυθισμένου πλοίου (ας μου επιτραπεί να το ονομάζω έτσι μέχρι να πεισθώ απόλυτα ότι είναι αυτό) γράφει τα εξής:
„7 Οκτωβρίου 1944
Γερμανικό πολεμικό σκάφος που έπλεε νύχτα στο Αιγαίο ανοιχτά από τις ακτές του Πηλίου και νοτιότερα από την Τσαγκαράδα, κτυπήθηκε από βρετανικά πλοία. Ο κυβερνήτης του γερμανικού σκάφους για να μην βουλιάξει προσπάθησε να το ρίξει στην αμμουδιά της Φακίστρας αλλά από λάθος χειρισμό το έριξε στα βράχια του Παλιόκαστρου. Το σκάφος καταστράφηκε και οι 110 Γερμανοί που ήταν μέσα κατάφεραν να βγουν σε μια αμμουδιά υπό την κάλυψη των επανδρωμένων πυργίσκων του πλοίου. Δυο ομάδες του ΕΛΑΝ από τον Άι Γιάννη με επικεφαλής τον Στάθη Αλεξίου μετά από σύντομη μάχη τους αιχμαλωτίζουν. Το ναυάγιο θα απογυμνωθεί από κάθε τι χρήσιμο και ενώ οι τραυματίες και οι αιχμάλωτοι θα σταλούν στην έδρα του 54ου Συντάγματος [του ΕΛΑΣ]
οι Γερμανοί, ναύτες με ειδικότητες χρήσιμες για την συντήρηση και επισκευή των λαφύρων θα παραμείνουν στην βάση“.
Θα πρέπει να ληφθεί υπ΄ όψιν ότι το ΤΑ 18 χάθηκε στις 19.10.1944. Στις 7.10.1944 αυτό που χάθηκε μετά από ναυμαχία και επιβεβαιώνεται από τα γερμανικά αρχεία είναι το ΤΑ 37 (πρώην ιταλικό GLADIO). Η φωτογραφία που παρατέθηκε -με το ως ΤΑ 18 φερόμενο πλοίο, το οποίο στο άρθρο του Δημήτρη Παπαδόπουλου φέρεται ως ΤΑ 37- σίγουρα δεν μπορεί να είναι το ΤΑ 37 (πρώην ιταλικό GLADIO) γιατί αυτό ήταν κλάσης Ariete και είχε ένα φουγάρο, ενώ το πλοίο της φωτογραφίας έχει δυο φουγάρα γεγονός το οποίο ταιριάζει περισσότερο με το κλάσης Palestro, ΤΑ 18 (πρώην ιταλικό
SOLFERINO). Παρ΄ όλα αυτά οι ημερομηνίες δεν συνάδουν ούτε με το κομμάτι που παρέθεσα, αλλά ούτε με την λεζάντα της φωτογραφίας η οποία αναφέρει τα εξής:
„8 Οκτωβρίου 1944, Παλιόκαστρο Τσαγκαράδας.
Βαρκαλάς της 4ης Μοίρας δίπλα στο ημιβυθισμένο γερμανικό σκάφος. Διακρίνεται πίσω από το δεύτερο φουγάρο ο πυργίσκος με το αντιαεροπορικό πυροβόλο και τρεις ΕΛΑΝίτες που δουλεύουν για την αφαίρεσή του. Πιθανώς πρόκειται για το ΤΑ 37 το οποίο βυθίστηκε από τα βρετανικά Termagant και Tuscan. Μετά την ιταλική συνθηκολόγηση το ιταλικό αντιτορπιλικό Gladio, κλάση Palestro, καταλήφθηκε από τους Γερμανούς και μετά από μερικές μετατροπές ονομάστηκε ΤΑ 37 και εντάχθηκε στην 9. Torpedobootflottille“.
Από ότι φαίνεται ο συγγραφέας δεν μπήκε στον κόπο να συγκρίνει την φωτογραφία του πλοίου που παρέθεσε σαν ΤΑ 37 με την κλάση Palestro για να δει τις διαφορές.
Αυτά που εξακολουθούν να μου κάνουν μεγάλη εντύπωση Γιώργο είναι τα εξής:
- Το γεγονός ότι τις κρίσιμες ημέρες βύθισης του ΤΑ 18, ήτοι 19-21.10.1944, δεν έχουμε στις 97 σελίδες του κειμένου για το ΕΛΑΝ, στο τεύχος του Δημήτρη Παπαδόπουλου, καμία καταχώρηση ή αναφορά για πολεμική επιχείρηση στην περιοχή. Η επόμενη καταχώρηση μετά την 7.10.1944 είναι στις 20.10.1944 όπου γίνεται αναφορά για εισχώρηση ενόπλων τμημάτων του ΕΛΑΝ στο Βόλο (βλ. κεφάλαιο 6).
- Το γεγονός ότι η επίθεση του ΕΛΑΣ στους ναυαγούς της Αργυρονήσου επίσης δεν αναφέρεται στο συγκεκριμένο τεύχος, ενώ αναφέρεται στην ιστοσελίδα της „
Πανελλήνιας Οργάνωσης Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης“ δημιουργεί επίσης ερωτήματα.
- Το γεγονός ότι διαβάζοντας κανείς την πρώτη παράθεση της 7.10.1944 (βλ. στα προηγούμενα) όπου αναφέρονται η βύθιση και η απογύμνωσή του πλοίου, η σύντομη μάχη με τον ΕΛΑΝ, ο αριθμός των αιχμαλώτων κ.λπ., θα αναρωτηθεί από που αντλεί ο συγγραφέας τις πληροφορίες του; Οι πληροφορίες λοιπόν προέρχονται, σύμφωνα με την υποσημείωση 77 στο άρθρο, από το βιβλίο της Νίτσας Κολιού, „Άγνωστες πτυχές Κατοχής και Αντίστασης 1941-44“, Βόλος 1985, τόμος Β΄, σελ. 726. Στο βιβλίο αυτό φέρεται ο επικεφαλής του ΕΛΑΝ IV/2 Άι Γιάννη, Στάθης Αλεξίου, να είναι η πηγή των πληροφοριών για τα γεγονότα της 7.10.1944. Δυστυχώς δεν έχω το βιβλίο για να επιβεβαιώσω την πηγή. Μήπως κατά τύχη κάποιος που μας διαβάζει και το έχει στην κατοχή του, θα μπορούσε να σκανάρει και να αναρτήσει τις προαναφερόμενες σελίδες;
Όπως βλέπεις Γιώργο υπάρχουν πολλά σημεία ακόμα τα οποία δεν είναι καθαρά και θα πρέπει να ερευνηθούν περαιτέρω για να προκύψει κάποια τυχών τεκμηρίωση. Δεν λέω ότι το πλοίο της φωτογραφίας δεν είναι το ΤΑ 18. Αυτό που λέω είναι ότι
θέλω να είμαι σίγουρος, από τεκμηριωμένες αντικειμενικές πηγές, ότι το πλοίο της φωτογραφίας είναι το ΤΑ 18!
Ευχαριστώ
DG