[Physalia]

Η φαντασία συμπληρώνει και αναπληρώνει την πραγματικότητα. Με τη φαντασία του φτιάχνει κανείς θεούς ή κατακτά την γαλήνη και την ευτυχία για λογαριασμό των ανθρώπων, ή εκλαμβάνει τους ανεμόμυλους ως ιππότες, ή πείθει τον εαυτό του ότι είνε μέγας και ότι όλος ο κόσμος τον ακολουθεί. Με τη φαντασία όλα γίνονται. Τα ανύπαρκτα αποκτούν υπόσταση, τα όνειρα γίνονται πραγματικότητες και τα ψέματα γίνονται αλήθειες. Φαντασία είνε κι’ ο Ιππόκαμπος, το περήφανο άλογο των Νηρηίδων, μυθολογικό θαλάσσιο τέρας με κεφάλι αλόγου και ουρά ψαριού. Μ’ ένα τέτοιο αλογόψαρο έκανε κάπου-κάπου ιππασία κι’ ο ίδιος ο Ποσειδώνας. Φαίνεται όμως ότι φαντασία δεν έχουν μόνον οι άνθρωποι. Με φαντασία είνε εφοδιασμένη και ...η θάλασσα. Γιατί κάθησε κι αυτή και σκάρωσε τον ιππόκαμπό της, έναν ιππόκαμπο διαφορετικό, μικρόν αλλά πραγματικόν, ένα αλογόψαρο με σάρκα και οστά. Είνε το «αλογάκι της θάλασσας» όπως το λένε οι ψαράδες.
Εδώ λοιπόν αποδεικνύεται ότι ο ιππόκαμπος δεν είναι ...πράσινο άλογο, δηλαδή μύθος και αρλούμπα, αφού υπάρχει στο βυθό. Αποδεικνύεται επίσης ότι και το «πράσινο άλογο» είνε μία πραγματικότης. Διότι οι ιππόκαμποι του βυθού είναι συνήθως πράσινοι.
Είνε το πιο ιδιόρυθμο πλάσμα του βυθού. Άλογο-ψάρι, ψάρι-τέρας. Δεν έχει βέβαια πόδια, έχει όμως κεφάλι αλόγου, μακρύ μουσούδι, μακρύ λαιμό και...χαίτη. Από τη μέση κι’ απάνω είνε ίδιο άλογο. Από τη μέση και κάτω μοιάζει σαν ψάρι. Μα ούτε σαν ψάρι. Έχει δικό του σχέδιο. Πλησιάζει προς την κάμπια. Έχει ουρά κάμπιας που είνε πάντοτε στριμμένη. Με την ουρά αυτή, αλλά και με τα πτερύγιά του, κρατιέται απ’ τα χορτάρια και στέκει όρθιο, ενώ το κεφάλι του κάνει γωνία με το κορμί, όπως το κεφάλι του αλόγου.
Με μια λέξη είνε ένα πολύ ωραίο τερατίδιον. Το μόνο άσχημο είνε πως πέφτει πολύ μικρό. Το κορμί του δε φτάνει τη μια σπιθαμή. Ειν’ ένα σωματάκι ζουληγμένο στα πλάγια και φουσκωμένο στην κοιλιά, σκεπασμένο ολότελα με λέπια αγκαθωτά. Ρύγχος σωληνωτό, σώμα στεγνό, χρώμα σταχτοπράσινο με μαύρες ή άσπρες βούλες προς το μέρος της κοιλιάς και της ουράς. Σάρκα και δέρμα πολύ σκληρά. Νομίζεις πως είνε από ξύλο. Φαίνεται όλο σαν ψεύτικο ή σαν βαλσαμωμένο.

Όλα λοιπόν στον Ιππόκαμπο είνε πολύ περίεργα. Το περιεργότερο όμως απ’ όλα είνε ο τρόπος με τον οποίον πολλαπλασιάζεται. Εδώ τα πράγματα μπερδεύονται πολύ και πολλές αμφιβολίες εμφιλοχωρούν στο κεφάλαιο της πατρότητος και της μητρότητος. Φύλον, γένος, πατρότης, μητρότης, όλα γίνονται σαλάτα. Γιατί, η μεν μητέρα γεννάει τ’ αυγά, αλλά τα παιδιά.... βγαίνουν από την κοιλιά του πατέρα! Ιδού ακριβώς τι γίνεται: Όταν φθάση η εποχή της ωοτοκίας, ο αρσενικός πλευρίζει τη θηλυκιά και της λέει:
-Πάσσα!
Και η θηλυκιά του πασσάρει τ΄αυγά! Αυτός τα παραλαμβάνει κανονικά και τα τοποθετεί σε ειδικό ασκί που είνε παράρτημα της κοιλιάς του. Εκεί μέσα πλέον τ’ αυγά εκκολάπτονται με την ησυχία τους. Και, όταν έλθη το πλήρωμα του χρόνου, ο ασκός σκίζεται, και τα μικρά εξέρχονται στο φως της ημέρας. Και ερωτώμεν: Τούτων ούτως εχόντων, ποίος δύναται να διεκδικήση τον τίτλο της μητρότητος; Ποίος εβάσταξε το βάρος της εγκυμοσύνης; Ποίος έφερε τα παιδιά στον κόσμο; Ασφαλώς ο ...πατέρας! Άρα ο πατέρας είνε η μητέρα! Αλλά πώς μπορεί να είνε η μητέρα, αφού είνε ο πατέρας; Τότε λοιπόν βρήτε εσείς την άκρη!

Ο Θέμος Ποταμιάνος στο Εδώ Βυθός* σε ένα απολαυστικότατο απόσπασμα άκρως αντιπροσωπευτικό του συνολικού ύφους και της πληροφορίας του συγκεκριμένου βιβλίου. Αν το βρείτε, απλά πάρτε το.

Προσπάθησα να κρατήσω την ορθογραφία του συγγραφέα αλλά δυστυχώς δεν τα κατάφερα με τα πνεύματα και τις περισπωμένες. Το βιβλίο γράφτηκε το 1951 και προλογίζεται από το συγγραφέα του ως εξής:

Λίγοι βέβαια θανε εκείνοι που δε γνωρίζουνε το βουτηχτή. Είνε ο άνθρωπος που κατεβαίνει με μια βουτιά στο βυθό, αρπάζει ένα σφουγγάρι, ένα κοχύλι, μια φούχτα βότσαλα, λίγα χορτάρια και ξαναβγαίνει γρήγορα στην επιφάνεια. Κάτι παρόμοιο γίνεται και τώρα μέσα σ’ αυτό το βιβλίο. Είνε μια γρήγορη κατάδυση μέσα στον απέραντο, παραμυθένιο κόσμο του βυθού και μια μικρή δειγματοληψία.

Στη δειγματοληψία του Ποταμιάνου μισό αιώνα πριν, οι ιππόκαμποι δεν είναι σπάνια είδη. Θα το ανέφερε όπως το αναφέρει για τα Φεγγαρόψαρα....



*το δικό μου είναι από τις Εκδόσεις Βιβλιοπωλείο της «Εστίας»