Τα Ναυάγια της Αστυπάλαιας – Η Νηοπομπή ΟΛΥΜΠΟΣ 07.10.1943

[Dimitris Galon]

Αγαπητοί φίλοι, αγαπητά μέλη του συλλόγου, αγαπητοί αναγνώστες,

ανοίγω αυτό το θέμα αφενός λόγω της ιδιαίτερης ενασχόλησης μου με τα ναυάγια της Αστυπάλαιας, και αφετέρου λόγω της αναφοράς του κυρίου Γιάννη (κατά φόρουμ Γιάννης 1940) ο οποίος στο μήνυμα αριθ. #19, του θέματος «Το ναυάγιο του Ε/Γ ΑΘΗΝΑ στη Σύρνα της Δωδεκανήσου» αναφέρεται, σαν αυτόπτης μάρτυς, σε κάποιο από αυτά.

Μετά την προθυμία του να παράσχει πληροφορίες όπως ο ίδιος δήλωσε γράφοντας, «για τα ναυάγια της Αστυπάλαιας αν είναι κάτι που γνωρίζω ευχαρίστως να σας το μεταφέρω», θεωρώ ότι είναι για όλους εμάς μια μεγάλη ευκαιρία να ακούσουμε και να λάβουμε πληροφορίες για τα ιστορικά ναυάγια του Ελληνικού Αρχιπελάγους, από κάποιον ο οποίος έζησε αυτοπροσώπως την εποχή που αυτά ανελκύονταν για να πουληθούν σαν scrap μετάλλων.

Λόγω των σχετικά πολλών ναυαγίων που υπάρχουν στην περιοχή, ο γενικός τίτλος θα παραμείνει «Τα Ναυάγια της Αστυπάλαιας», συμπληρωμένος εκάστοτε από την θεματική και τα στοιχεία του ναυαγίου, τα οποία μπορεί να είναι το όνομα του πλοίου, το όνομα της νηοπομπής, ή το τοπωνύμιο της περιοχής που βρίσκεται βυθισμένο ή θεωρείται βυθισμένο κάποιο ναυάγιο.

Ξεκινώ σήμερα με τα ναυάγια τα οποία σχετίζονται με την γερμανική νηοπομπή ΟΛΥΜΠΟΣ, η οποία δέχτηκε επίθεση από τα βρετανικά καταδρομικά HMS SIRIUS, HMS PENELOPE και τα βρετανικά αντιτορπιλικά HMS FAULKNOR και HMS FURY, στις 7 Οκτωβρίου 1943, με αποτέλεσμα την καταστροφή της νηοπομπής.

Έχοντας εντοπίσει δυο ναυάγια, ένα στην Άκρα Φλούδα, και ένα στην Άκρα Βλουλίδια, της Αστυπάλαιας, θα ήθελα να ρωτήσω στην συνέχεια, τον κύριο Γιάννη, αν οι αναφορές του σχετίζονται με ένα από αυτά. Πριν όμως το κάνω θα ήθελα να περιγράψω με λίγα λόγια το γεγονός της βύθισης. Αν το θέμα ενδιαφέρει και άλλα μέλη του φόρουμ, πολύ ευχαρίστως να το αναπτύξω στην συνέχεια με λεπτομέρειες και αν χρειάζεται και με παράθεση περισσότερων στοιχείων.

Στις 6 Οκτωβρίου του 1943, στις 07:00 το πρωί, ξεκίνησε από τον Πειραιά μια νηοπομπή αποτελούμενη από το ατμόπλοιο ΟΛΥΜΠΟΣ (πρώην 1904 CHRISTOPHORE, 1922 SARLOS, 1923 MARGO, 1929 PINELOPI K.) και τα αρματαγωγά (βλ. M.F.P. = Marinefährpram) F 308, 327, 336, 494, 496, και 532, συνοδευόμενα από το ανθυποβρυχιακό πλοίο UJ-2111 (βλ. συνημμένο αριθ. 1, πρώην ιταλικό TRAMAGLIO, πρώην γερμανική ακταιωρός 12-V-9) της 21ης γερμανικής Ανθυποβρυχιακής Φλοτίλλας, με προορισμό την νήσο Κω των Δωδεκανήσων.

Όλα έβαιναν καλώς μέχρι τις 04:00 το πρωί, της 7ης Οκτωβρίου 1943, όταν η νηοπομπή δέχτηκε επίθεση από βρετανικά πλοία στα νοτιοανατολικά της Αμοργού με αποτέλεσμα να βυθιστεί το ατμόπλοιο ΟΛΥΜΠΟΣ στο στίγμα 36.44,3 Β / 26.10,5 Α, και να προκληθούν σοβαρές ζημιές στο F 496, το οποίο μη δυνάμενο να ακολουθήσει, κατευθύνθηκε προς την Αστυπάλαια όπου και προσάραξε στον όρμο Αγ. Ανδρέας (βλ. συνημμένο 2, τετράγωνο Β).

Στην συνέχεια η νηοπομπή κατευθύνθηκε προς το βορειοανατολικό άκρο της Αστυπάλαιας όπου και δέχτηκε επίθεση από τα βρετανικά καταδρομικά HMS SIRIUS, HMS PENELOPE και τα βρετανικά αντιτορπιλικά HMS FAULKNOR και HMS FURY, τα οποία παραμόνευαν νότια της νήσου Λέβιθας.

Προσπαθώντας η γερμανική νηοπομπή να αποφύγει την βρετανική επίθεση, κατευθύνθηκε προς το ακρωτήριο Φλούδα, στα βορειοανατολικά της Αστυπάλαιας, με αποτέλεσμα να αποκλειστεί από τα βορειοανατολικά από τα επιτιθέμενα βρετανικά πλοία (βλ. συνημμένο 3).

Η επίθεση είχε σαν αποτέλεσμα την βύθιση όλων των πλοίων της γερμανικής νηοπομπής. Όπως μας ανέφερε ο αυτόπτης μάρτυρας Γ.Μ., κάτοικος Αστυπάλαιας, ο οποίος το διάστημα αυτό εργαζόταν σαν βοσκός στην περιοχή της Φλούδας, επρόκειτο για «καθαρή σφαγή καθώς οι Γερμανοί πυροβολούνταν στην επιφάνεια, ενώ κολυμπούσαν προσπαθώντας να σωθούν στην ακτή».

Ο γερμανικός χάρτης που παραθέτω, καθώς και η γερμανική καταχώρηση περιγραφής της μάχης (βλ. συνημμένα 3 και 4), δείχνουν την πορεία της νηοπομπής, της βρετανικής επίθεσης, και της βύθισης των πλοίων. Αν υπάρχει επιθυμία μετάφρασης της γερμανικής καταχώρησης και περιγραφής της μάχης, πολύ ευχαρίστως να το κάνω.

Καθώς ο κύριος Γιάννης γράφει στο μήνυμα του αριθ. #19 ότι

Αρχικό μήνυμα απο Γιάννης 1940

Μπαρκάρισα σε ένα πέραμα το καλοκαίρι του εξήντα ως πλήρωμα που είχαμε σκοπό να εξακριβώσουμε τη θέση κάποιων ναυαγίων γύρω από την Αστυπάλαια για τα οποία υπήρχε πληροφόρηση πως μπρούν να κοπούν. Το αφεντικό ήταν Ροδίτης και εγώ είχα εφεδρικό ρόλο καθώς τότε μάθαινα τη δουλειά. Στα βόρεια παράλια της Αστυπάλαιας έγινε κατάδυση σε ένα φορτηγό από τον πόλεμο, το οποίο όπως μας είπε ο δύτης ήταν σε πολύ καλή κατάσταση. Σημειώθηκε το στίγμα και θα ερχότανε το συνεργείο με το κρένι για να κάνει τη δουλειά. Δηλαδή ανατίναξη με μασούρια δυναμίτια και μετά ανέλκυση των κομματιών.

θα ήθελα να τον ρωτήσω τα εξής:

1. Βρίσκεται το ναυάγιο στο οποίο αναφέρεστε, κύριε Γιάννη, στο τετράγωνο Α ή στο τετράγωνο C; (βλ. συνημμένο 2)

2. Γνωρίζεται κάτι για το ναυάγιο του αρματαγωγού F 496 στον όρμο Αγ. Ανδρέας; (βλ. συνημμένο 2, τετράγωνο Β) Οι πληροφορίες των κατοίκων της Αστυπάλαιας λένε ότι το πλοίο κόπηκε μετά τον πόλεμο για scrap, από έναν ντόπιο ψαρά. Ισχύει αυτό; Εμείς δεν βρήκαμε τίποτα.

3. Όπως είδαμε εμείς, το ναυάγιο στην Άκρα Βλουλίδια (βλ. συνημμένο 2, τετράγωνο Α) δεν έχει ανελκυθεί και βρίσκεται σε σχετικά καλή κατάσταση. Τελικά απ΄ ότι φαίνεται, το διάστημα που ήσασταν εσείς εκεί και μαθαίνατε την δουλειά, το ναυάγιο δεν ανελκύστηκε. Σωστά; Δηλαδή δεν ήρθε το αναμενόμενο κρένι, ούτε προέκυψε ανατίναξη με δυναμίτη;

4. Ακούσατε ή είδατε στα βορειοανατολικά της Άκρας Φλούδα (βλ. συνημμένο 2, τετράγωνο C), στις 28 με 32 οργιές, για ένα πλοίο αναποδογυρισμένο και λίγο πιο βόρεια ένα αρματαγωγό; Το τελευταίο δοκίμασαν να το ανελκύσουν Καλύμνιοι δύτες, υπό τον Νίκο Ν., με αποτέλεσμα να γλιστρήσει και να πάει πιο βαθιά. Σας είναι γνωστή η ιστορία; Μπορείτε να μας πείτε, σε περίπτωση που το είχατε εντοπίσει τότε, πως ήταν η κατάσταση του;

Και για να τελειώσω.

5. Θα θέλατε να μας πείτε, για το ναυάγιο που περιγράφεται πιο κάτω, σε ποια περιοχή ήταν, το όνομα του πλοίου, αν το γνωρίζεται, καθώς και τελικά αν ανελκύθηκε ολοκληρωτικά ή όχι;

Αρχικό μήνυμα απο Γιάννης 1940

Όταν γυρίσαμε στον Πειραιά τα πράματα είχαν αλλάξει γιατί εκεί κάτω στα νησιά εντοπίστηκε και ένα άλλο ναυάγιο. Το αφεντικό το έβαλε στο μάτι αλλά εμένα δεν μου άρεσε να μπλέξω σε καταστάσεις που ήταν επικίνδυνες και βγήκα από τα σχέδια τους. Από όσο έμαθα από άλλους αυτό το άλλο ναυάγιο έγινε αιτία να χάσει το αφεντικό το ενδιαφέρον του για το ναυάγιο της Σύρνας και έτσι γλίτωσε από τη δυναμίτιδα.

Οι απαντήσεις θα βοηθήσουν αφάνταστα όσους από μας ασχολούνται με τα ιστορικά ναυάγια του Ελληνικού Αρχιπελάγους.

Σας ευχαριστώ πολύ για την προθυμία σας να μας πληροφορήσετε και ελπίζω να συγχωρήσετε την πολυλογία μου στο νέο αυτό θέμα το φόρουμ μας.

Σας χαιρετώ
DG


Συνημμένο 1 (© Achille Rastelli)


Συνημμένο 2


Συνημμένο 3


Συνημμένο 4