Μικροφυσαλίδες

[Χρηστος Ευθυμιου]

Αρχική εμφάνηση μικροφυσαλίδων

Μικροφυσαλίδες δημιουργούνται σε κάθε μείωση πίεσης άσχετα αν αυτή είναι σε κατάδυση, σε πτήση, ή άνοδο σε υψόμετρο, έχει μεγάλο ενδιαφέρον να αναλύσουμε το πως δημιουργούνται και από πιο σημείο και μετά γίνονται επικίνδυνες σε μια κατάδυση.

Η διασπορά των μορίων ενός ή παραπάνω αερίου μέσα σε ένα υγρό λόγω της μοριακής κίνησης είναι παθητικά ομοιόμορφη, έτσι προκύπτει, ότι κάθε αέριο το οποίο έχει απορροφηθεί από το υγρό έχει παντού την ίδια μερική πίεση.

Μειώνοντας την εξωτερική πίεση του σώματος μας π.χ. όπως συμβαίνει κατά την άνοδο προς την επιφάνεια ή ακόμα χειρότερα σε μια βίαιη άνοδο, κάτω από ορισμένες συνθήκες δημιουργούνται “κενά”, (Kavitation) μέσα στα υγρά του σώματος (στους ιστούς), τα διαλυμένα μόρια των αερίων τα οποία έρχονται σε επαφή με τα κενά εισχωρούν και “γεμίζουν τα κενά” μέχρι να βρεθούν ξανά σε δυναμική ισορροπία.

Όταν ολοκληρωθεί αυτή η διαδικασία έχουμε την πρώτη εμφάνιση φυσαλίδων τις οποίες γνωρίζουμε ως μικροφυσαλίδες. Σε αυτή τη φάση δεν προκαλούν ακόμα κανένα πρόβλημα, η εξέλιξη από εκεί και πέρα εξαρτάται από την επιφανειακή τάση του υγρού. Μεγάλο μέρος επαναδιαλύεται στο υγρό και άλλες συνεχίζουν να υπάρχουν στο κυκλοφορικό σύστημα έως ότου φτάσουν στους πνεύμονες όπου και εκπνέονται φυσιολογικά, πάντα κάτω από ομαλές συνθήκες .

Εμφάνιση μικροφυσαλίδων από μηχανική τάση

Μια άλλη μορφή εμφάνισης μικροφυσαλίδων προέρχεται από μηχανική τάση (π.χ κόπωση, παραγωγή έργου) σε αυτή τη περίπτωση διασπάται η δομή των μορίων του υγρού (ιστών) αφήνοντας “κενά” (Kavitation) μέσα στο υγρό (ιστούς). Τα μόρια των αερίων “γεμίζουν” αυτά τα κενά και εξαρτάται πάλι από την επιφανειακή τάση του υγρού, αν επαναδιαλυθούν στο υγρό ή θα συνεχίσουν να υπάρχουν στο κυκλοφορικό σύστημα.

Εμφάνηση μικροφυσαλίδων από τη διαταραχή της μοριακής δομης του υγρού

Κενά μπορούν επίσης να παρουσιαστούν ακόμα και από την διαταραχή της μοριακής δομής του υγρού (ιστών στην κατάδυση). Τέτοιου είδους διαταραχή παρατηρείται στην επιφάνεια του υγρού η οποία έχει επαφή με άλλους ιστούς, ιστούς με διαφορετική επιφανειακή τάση.

Στο σημείο επαφής των δύο διαφορετικών επιφανειακών τάσεων συσσωρεύονται στερεά μικροσωματίδια σχηματίζοντας όλο και μεγαλύτερες επιφάνειες οι οποίες ευνοούν την ανάπτυξη μικροφυσαλίδων.

Εδώ μπορούμε ίσως να προσθέσουμε και τους μύς. Οι μύς παράγουν έργο τριβής έρχονται άμεσα σε επαφή με το αίμα και όπως προανέφερα λίγο πιο πάνω ευνοείται η δημιουργία μικροφυσαλίδων λόγω της διαφορετικής επιφανειακής τάσης των δυο ιστών. Τα διαλυμένα αέρια προσκολούν στα στερεά μικροσωματίδια και έτσι σιγά-σιγά αρχίζουν να σχηματίζονται μικροφυσαλίδες.

Η παρακάτω φωτογραφία απεικονίζει τομή ενός αγγείου με μικροφυσαλίδες ανάμεσα στους μυς.


Φωτογραφία: από το καταδυτικό περιοδικό, Tauchen • September 2008

Ποσότητα και μέγεθος των μικροφυσαλίδων

Tο μέγεθος των μικροφυσαλίδων είναι μόλις μερικά χιλιοστά του χιλιοστού (0,001 mm) και η ποσότητα εξαρτάται από το βάθος, τον χρόνο κατάδυσης καθώς και από την ταχύτητα ανόδου. Φτάνουν δε στη μέγιστη ποσότητα μετά από περίπου 30min κατάδυσης. Σε αυτή τη μορφή δεν μας δημιουργούν κανένα πρόβλημα, μεταφέρονται από το σώμα φλεβικά στο δεξιό προθάλαμο-δεξιά κοιλία της καρδιάς και στη συνέχεια αρτηριακά στους πνεύμονες όπου μετά το “φιλτράρισμα” το οποίο γίνεται στα τριχοειδή αγγεία των πνευμόνων εκπνέονται εφόσον η ποσότητα παραμείνει σε φυσιολογικά επίπεδα.

Μεταφορά και αποβολή του αζώτου από τους πνεύμoνες

Πρόβλημα μπορεί να παρουσιαστεί σε διαδοχική κατάδυση όταν καταδυόμαστε χωρίς το απαιτούμενο διάλλειμα επιφανείας. Στο σώμα μας ακόμα και 1/½ ώρα μετά την κατάδυση έχουμε σχεδόν τη μέγιστη ποσότητα μικροφυσαλίδων. Οι μικροφυσαλίδες …..

Υ.Γ. Θα συνεχίσω με την πρώτη ευκαιρία, τα παραπάνω είναι ένα μικρό τμήμα από την παρουσίαση, Φυσαλίδες ο "εχΘρός της κατάδυσης" που θα παρουσιάσω την τρίτη 15.05.2012 στο Σ.Ε.Α ΤΗΘΥΣ.

Χρήστος Ευθυμίου