Κατάδυση - Γενικότητες περί ασφάλειας

[ΦΟΥΝΤΟΥΛΑΚΗΣ ΜΙΧΑΗΛ]

Ακόμα δεν έχω καταλάβει γιατί τα καταδυτικά κέντρα μας βάζουν να υπογράψουμε(πριν την βουτιά) ότι : απαλλάσονται από οποιαδήποτε ευθύνη αν μπλέξουμε σε ατύχημα !!

[Σώτος Χριστοδούλου]

Αρχικό μήνυμα απο ΦΟΥΝΤΟΥΛΑΚΗΣ ΜΙΧΑΗΛ

Ακόμα δεν έχω καταλάβει γιατί τα καταδυτικά κέντρα μας βάζουν να υπογράψουμε(πριν την βουτιά) ότι : απαλλάσονται από οποιαδήποτε ευθύνη αν μπλέξουμε σε ατύχημα !!

Μιχάλη η δήλωση αποποίησης ευθύνης παρέχει κάποια κάλυψη στο καταδυτικό στην περίπτωση που δεν υπάρχει αποδεδειγμένα αμέλεια από μέρους του. Το γεγονός ότι υπογράφεις μία τέτοια δήλωση δεν απαλλάσσει το καταδυτικό από ευθύνη στην περίπτωση που τραυματιστείς σαν συνέπεια ενέργειας που έγινε (ή που έπρεπε να γίνει και δεν έγινε) από μέρους του καταδυτικού.

Πιό κάτω κάνω μια μετάφραση μίας τέτοιας φόρμας που συμπληρώνεται από την PADI INTL πριν από κάθε σχολείο. κάτι ανάλογο υπάρχει και στις οργανωμένες ή καθοδηγούμενες καταδύσεις:

"Ούτε ο εκπαιδευτής (τάδε) ούτε το καταδυτικο κέντρο (τάδε) το οποίο προσφέρει την εκπαίδευση, ούτε η PADI International Ltd., ή International PADI, Inc., αναλαμβάνουν οποιαδήποτε ευθύνη για θάνατο, τραυματισμό, ή άλλη απώλεια σε εσένα, η οποία έχει προκληθεί ως αποτέλεσμα προσωπικής σου ενέργειας ή από οποιαδήποτε αιτία ή κατάσταση που είναι κάτω από τον έλεγχό σου η οποία συνιστά δική σου προσωπική αμέλεια.

Αν δεν υπάρχει αμέλεια ή οποιαδήποτε άλη παραβίαση καθήκοντος από μέρους του εκπαιδευτή, του καταδυτικού κέντρου που σου προσφέρει την εκπαίδευση της PADI International Ltd. και της International PADI, Inc., η συμμετοχή σου σε αυτό το εκπαιδευτικό πρόγραμμα γίνεται με δική σου ανάληψη ευθύνης για τους κινδύνους (at your own risk).

Δηλώνω ότι έχω διαβάσει και κατανοήσει πλήρως όλους τους όρους του...και υπογραφή."

Το κείμενο συμπληρώνεται με ενημέρωση για τους κινδύνους. Τα καθήκοντα του παροχέα καθορίζονται από τα πρότυπα. Ο προνοητικός παροχέας θα πρέπει να χρησιμοπειεί αυτή την δήλωση σε όλες τις καταδυτικές υπηρεσίες που διοργανώνει.

[DHMHTRHS]

Αρχικό μήνυμα απο Σώτος Χριστοδούλου

............. Το γεγονός ότι υπογράφεις μία τέτοια δήλωση δεν απαλλάσσει το καταδυτικό από ευθύνη στην περίπτωση που τραυματιστείς σαν συνέπεια ενέργειας που έγινε (ή που έπρεπε να γίνει και δεν έγινε) από μέρους του καταδυτικού.................

Σώτο εγώ θα σταθώ σε αυτό ................

[Σώτος Χριστοδούλου]

Αρχικό μήνυμα απο DHMHTRHS

Σώτο εγώ θα σταθώ σε αυτό ................

Αυτό βεβαίως Δημήτρη είναι ένα γεγονός. Σε κάθε τέτοια περίπτωση είναι πάντως θέμα δικαστηρίου το οποίο θα λάβει υπόψη του το πόρισμα του πραγματογνώμονα, τις καταθέσεις, τα τεκμήρια, και όλα τα συναφή για να βγάλει απόφαση. Τις περισσότερες φορές, γνωρίζουμε μέρος της αλήθειας, ιδιαίτερα όταν δεν έχουμε προσωπική μαρτυρία, και βιαζόμαστε να βγάλουμε τα δικά μας συμπεράσματα. Επειδή τα νομικίστικα παίζουν καμιά φορά πάνω σε πολύ λεπτές γραμμές, ερμηνείας των γεγονότων σε σχέση με την υφιστάμενη νομοθεσία το να αποδειχθεί αμέλεια δεν είναι εύκολη υπόθεση εκτός αν υπάρχει κάτι πολύ χτυπητό! Ανατρέχωντας στην λαϊκή ρήση που λέει "φύλαγε τα ρούχα σου για να έχεις τα μισά" καλό είναι ο κάθε δύτης να έχει μια σφαιρική ενημέρωση γύρω από αυτά τα θέματα, να έχει ανοικτό ραντάρ για να ανιχνεύει τον λάκκο στην φάβα και να κάνει χρήση της βούλησής του και του δικαιώματός του να επιλέγει αν τελικά θα κάνει ή όχι κατάδυση. Ενημέρωση και γνώση = πρόληψη!

[DHMHTRHS]

και υπογράφοντας ουσιαστικά αναλαμβάνω την ευθύνη για το κομάτι που μου αναλογεί .......... από εκεί και πέρα το καταδυτικό αναλαμβάνει την δική του

Προσωπικά είμαι ιδιαίτερα συντηρητικός όταν καταδύομαι με καταδυτικό και δεν έχω ζευγάρι που δεν το ξέρω.

[fivos]

Όσον αφορά το χαρτί αποποίησης ευθύνης που υπογράφουμε στα καταδυτικά, το θέμα είναι καθαρά "νομικίστικο", μια νομική δικλείδα ασφαλείας για τον πάροχο.
Στην πραγματικότητα -όπως λέει κι ο Σώτος παραπάνω- αν κάτι πάει τόσο στραβά ώστε να φτάσουμε τελικά στο δικαστήριο, οι ευθύνες οποιονδήποτε συνοδών, παρόχου κλπ εξετάζονται εξ αρχής στη βάση των ενεργειών που έγιναν ή της αμέλειας (αυτών που δεν έγιναν) και οποιοδήποτε τέτοιο χαρτί δεν μπορεί να απαλλάξει κανέναν από τις ευθύνες του, έχει μόνο ελαφρυντικό χαρακτήρα με τη λογική ότι ο δύτης υπογράφοντάς έλαβε γνώση της επικινδυνότητας της δραστηριότητας.

Η μόνη χρησιμότητά του για μένα (ως αυτοδύτη και πελάτη) είναι ότι όταν κάποιος πάροχος μου ζητάει να υπογράψω ένα τέτοιο χαρτί, είναι ένα πρώτο σημάδι ότι παίρνει την δουλειά του σοβαρά, ότι έχει συνηδητοποιήσει ότι υπάρχει πάντα -στατιστικά- ένας μικρός αλλά υπαρκτός κίνδυνος και επομένως περιμένω να είναι εξίσου προσεκτικός και στις υπόλοιπες λεπτομέρειες ασφαλείας, που άμα τις δούμε όλες μαζί δεν είναι καθόλου λεπτομέρειες κι είναι αυτές που κάνουν τελικά τη διαφορά.

============
...και μια που πιάσαμε τα νομικά θέματα, υπάρχει ένα ακόμη θολό σημείο στην αυτόνομη κατάδυση στην Ελλάδα που νομίζω δεν είναι ευρέως γνωστό.
Το μέγιστο βάθος αυτόνομης κατάδυσης αναψυχής εξακολουθεί να είναι -30 μέτρα ή όχι?
Γιατί αν είναι -30, τότε προφανώς παραβιάζεται συστηματικά.
...κι αν μεν όλα πάνε καλά ΟΚ κανένας δε θα το μάθει, αν όμως τα πράγματα πάνε στραβά τότε ένα δικαστήριο θα μπορούσε να το πάρει υπ' όψιν του ως παραβίαση των ορίων ασφαλείας, αν και στο νόμο δεν είναι σαφής ο λόγος θέσπισης του ορίου.

Το όριο αυτό θεσπίζεται σε έναν αρχαίο κανονισμό λιμένα του '89 και δεν υπάρχει καμμία παράγραφος που να το αναιρεί με σαφήνεια στο νέο νόμο 3409/2005, οπότε πιστεύω πως εξακολουθεί να είναι θέμα ερμηνείας.

Ένα στοιχείο που δείχνει πως δεν είναι αυταπόδεικτο αν ισχύει ή όχι το όριο βάθους, είναι ότι όταν η εταιρεία ιδιοκτησίας του Βρετανικού σκεφτόταν να φέρει μίνι υποβρύχιο και να κατεβάζει τουρίστες στο ναυάγιο, ένα βασικό κόλλημα ήταν ότι η περιήγηση τουριστών εμπίπτει στην κατάδυση αναψυχής και έχει όριο τα -30μ ενώ το ναυάγιο είναι στα -110 -120.

Αν κάποιος δικηγόρος μπορεί να δώσει κάποιες πιθανές ερμηνείες και να μας λύσει την απορία, θα ήταν ευχής έργο...


Παραθέτω κι ένα απόσπασμα σχετικό με τη νομοθεσία από παλιότερη συζήτηση στο site της Ένωσης Αυτοδυτών Θεσσαλονίκης (είναι η παράγραφος σε bold από μόνη της ικανή να αναιρέσει τα όρια βάθους? δεν είμαι σίγουρος...):

Όσον αφορά το όριο των 10 μέτρων βάθους για την άσκηση του ψαροτούφεκου, αυτό υπάρχει στους Γενικούς Κανονισμούς Λιμένα που ισχύουν στο χώρο δικαιοδοσίας της κάθε Λιμενικής Αρχής.

Για παράδειγμα στο χώρο δικαιοδοσίας της Λιμενικής Αρχής Σητείας ισχύει ο ΓΚΛ Σητείας (ΦΕΚ 336 τεύχος Β΄ της 9-5-1989), στον οποίο περιλαμβάνονται τα ακόλουθα:

Άρθρο 241

1. Η υποβρύχια αλιεία, καθώς και οποιαδήποτε υποβρύχια δραστηριότητα απαγορεύεται:

(...)

στ) Σε βάθη θάλασσας μεγαλύτερα των 10 μέτρων για τους ελεύθερα καταδυόμενους ή των 30 μέτρων για τους φέροντες αυτόνομη καταδυτική συσκευή. (...)

Παρόμοιες διατάξεις υφίστανται στους ΓΚΛ όλων των λιμενικών αρχών της χώρας.

Η παραβίαση της παραπάνω διάταξης αποτελεί διοικητική παράβαση, που τιμωρείται με επιβολή χρηματικού προστίμου που αποφασίζεται από τον λιμενάρχη (εντός των πλαισίων που ορίζονται από την σχετική νομοθεσία), στο χώρο δικαιοδοσίας της λιμενικής αρχής που συντελέστηκε. Δεν είναι ποινικό αδίκημα, δηλαδή ο παραβάτης δεν παραπέμπεται σε δίκη από δικαστήριο.

Προσοχή! Στην προαναφερόμενη διάταξη καθορίζονταν και μέγιστο επιτρεπόμενο βάθος για την άσκηση της κατάδυσης με αυτόνομη καταδυτική συσκευή τα 30 μέτρα. Όμως, στο Νόμο 3409/2005 «Καταδύσεις αναψυχής και άλλες διατάξεις» δεν υφίσταται παρόμοια απαγόρευση και επιπλέον στο άρθρο 25 "Έναρξη ισχύος" αναγράφεται:

Η ισχύς του Μέρους Α΄ του νόμου αυτού [που αφορά τις καταδύσεις αναψυχής] αρχίζει μετά την παρέλευση τριών μηνών από τη δημοσίευσή του στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Από την έναρξη ισχύος του Μέρους Α΄ του νόμου αυτού καταργείται κάθε άλλη διάταξη που αντίκειται στις διατάξεις του νόμου αυτού ή ρυθμίζει ίδια θέματα κατά διάφορο τρόπο. (...)

[Σώτος Χριστοδούλου]

Φοίβο έπιασες ένα τεράστιο κεφάλαιο τώρα που σηκώνει πολύ συζήτηση.

[Σώτος Χριστοδούλου]

Άρθρο 2

Εθνικά Πρότυπα Καταδύσεων Αναψυχής (Ε.Π.Κ.Α.)
Στις καταδύσεις αναψυχής οπουδήποτε και αν διε−
νεργούνται εφαρμόζονται τα εκάστοτε σε ισχύ Εθνικά
Πρότυπα Καταδύσεων Αναψυχής (π.δ. 39/2001, ΦΕΚ 28
Α΄) που αφορούν στις ελάχιστες απαιτήσεις ασφαλείας
για την εκπαίδευση ερασιτεχνών αυτοδυτών και εκπαί−
δευση εκπαιδευτών αυτοδυτών, στις απαιτήσεις για
τους παροχείς υπηρεσιών ερασιτεχνικής κατάδυσης,
καθώς και στα εξαρτήματα κατάδυσης και αναπνευ−
στικού εξοπλισμού.

Το άρθρο 2 της νομοθεσία μιλάει για Ε.Π.Κ.Α. Υποθέτω πώς αυτά είναι τα αντίστοιχα Ευρωπαικά Πρότυπα.

Τα πρότυπα έχουν συνταχθεί από τεχνική επιτροπή και είναι ξεκάθαρο ότι έχει δουλέψει πάνω σε προϋπάρχοντα πρότυπα καταδυτικών οργανισμών.

Από ότι γνωρίζω δεν υπάρχουν πρότυπα για τα περισσότερα σχολεία που μπορεί να παρέχει ένας οργανισμός και αυτό περιλαμβάνει και τα σχολεία ειδικοτήτων μεταξύ των οποίων και η βαθειά κατάδυση όπου τομέγιστο προτεινώμενο βάθος είναι τα 40m.

Από τα πρότυπα που υπάρχουν αναφέρεται επι λέξη το εξής:

Supervised Diver - dive to a recommended maximum depth of 12 m under the direct supervision of a dive leader.

Autonomous Diver - dive to a recommended maximum depth of 20 m with other scuba divers of the same level,

Για τα δύο αυτά επίπεδα που είναι τα αντίστοιχα ας πούμε της PADI scuba diver και open water diver αναφέρεται μια σύσταση (reccomendation) και όχιο ρητή απαγόρευση. Αλλωστε δεν θα είχε και νόημα διότι μετά θα έπρεπε να υπάρχει αστυνομία βυθών για να ελέγχει τα μέγιστα βάθη και να καταγγέλει παραβάσεις. Τα πρότυπα των καταδυτικών οργανιοσμών είναι όμως λίγο πιό αυστηρά αφού τα standards του ίδιου του οργανισμού απαγορεύουν εκπαιδευτική κατάδυση κάτω από το αναφερώμενο ώς μέγιστο βάθος.

Ο νόμος επομένως επειδή κάνει παραπομπή στα ΕΠΚΑ δεν απαγορεύει την κατάδυση για σκοπούς ψυχαγωγίας κάτω από αυτά τα βάθη.

Στο πρότυπο του Dive Master ας πούμε αναφέρεται ότι ο πιστοποιημέος σε αυτό το επίπεδο σύτης θα πρέπει να μπορεί να έχει καταδυτικές δεξιότητες και εμπειρία σε βάθη μεγαλύτερα από εκείνα του Autonomous Diver.

Dive Leader - depth range exceeding that of level 2 scuba diver.

Υπάρχει όμως ένα κενό στα πρότυπα διότι δεν καλύπτονται τα επιπρόσθετα σχολεία που πρέπει να κατέχει ένας Dive Leader ή Dive Master που αυτά είναι το advanced open water, το rescue, το CPR and First Aid provider. Το κενό αυτό μάλλον καλύπτεται προσωρινά από την παράγραφο 4 του προτύπου το οποίο λέει:

If diving and environmental conditions are significantly different from those previously experienced, a scuba diver at
level 3 – "Dive Leader" requires an appropriate orientation with regard to local environmental conditions. In order to
lead scuba divers on dives which have more demanding operational parameters a scuba diver at level 3 – "Dive
Leader" shall have appropriate specialised training and experience. Examples of such dives include:
 night dives,
 limited visibility dives,
 dives in underwater currents (e.g. drift dives),
 deep dives,
 wreck dives,
 dry suit dives.
Where further scuba diving instruction is required, in order to meet the above mentioned competencies, this can
only be provided by a suitably qualified scuba instructor.

Κενό υπάρχει όπως ξέρουμε στα ευρωπαικά πρότυπα για όλα τα άλλα σχολεία και είδη καταδύσεων που δεν εμπιπτουν στα τρία πιό πάνω. Μιλάμε για τεχνικές καταδύσεις, καταδύσεις με rebreather, καταδύσεις με παροχή αερίου από την επιφάνεια.

Όπως όμως γνωρίζουμε αυτές οι καταδύσεις γίνονται σε όλες τις Ευρωπαικές χώρες, σχολεία γίνονται σε όλες τις Ευρωπαικές χώρες και ποτέ κανένας δύτης ή καταδυτικό κέντρο δεν έχει κατηγορηθεί από καμία αρχή για παραβίαση οποιουδήποτε ορίου βάθους.

Ηπροσωπική μου αίσθηση είναι ότι ο καθορισμός μέγιστου βάθους ψυχαγωγικής κατάδυσης είναι αδύνατο να γίνει νομικίστικα με τις υπάρχουσες διατάξεις, πρότυπα και νομοθεσίες. Αντίθετα αυτό καθορίζεται πολύ καλύτερα από τα εκπαιδευτικά standards κάθε οργανισμού για κάθε σχολείο.

[Χρηστος Ευθυμιου]

Πολύ σοβαρά τα ερωτήματα της Κατερίνας, ερωτήματα τα οποία προκύπτουν σχεδόν σε κάθε συζήτηση με θέμα την εκπαίδευση, αξίζει όμως να τα αναλύσουμε περισσότερο και να βγάλουμε κάποια συμπεράσματα.

Ξεχώρισα τα εξής ερωτήματα:

1. Ξέρετε κανέναν που να πλήρωσε για το OW ή το advanced και να μην πήρε την πιστοποίηση επειδή ο εκπαιδευτής τον θεώρησε ανεπαρκή? Εγώ προσωπικά δεν ξέρω.

2. Το advanced αλήθεια που μπορείς να το πάρεις στο καπάκι μετά το OW με 0 βουτιές πλην των εκπαιδευτικών τι νόημα έχει?

3. Το παλικάρι που έκανε σχολείο μαζί μου απόρησε γιατί έφτυσα τη μάσκα μου πριν μπω – είχε κάνει το OW το ένα Σαββατοκύριακο και το advanced το άλλο.

Ας δούμε τι γίνεται σε άλλες χώρες της Ευρώπης π.χ. στην Γερμανία, πιστεύω πως θα απαντηθούν τα ερωτήματα της Κατερίνας.

Τα βήματα της εκπαίδευσης:
• Η πρώτη επαφή ένος υποψήφιου αυτοδύτη γίνεται σε ένα Σύλλογο ξεκινώντας κατά αρχήν συστηματική προπόνηση στην πισίνα βελτιώνοντας σε μεγάλο βαθμό την φυσική του κατάσταση την άπνοια, δυναμική άπνοια, δεξιότητες και ελευθερία κινήσεως υποβρύχιως κ.λ.π

• Στην συνέχεια διδάσκεται η θεωρία σε βάθος χρόνου όσες ώρες είναι απαραίτητες μέχρι ο εκπαιδευτής βεβαιωθεί πως έχει κατανοηθεί πλήρως από από όλους τους ενδιαφερόμενους.

• Γίνονται οργανωμένες βουτιές για να αποκτήσουν εμπειρία και αφού οι μαθητές κριθούν ικανοί από τους προπονητές και τους εκπαιδευτές του Συλλόγου μπορούν να ξεκινήσουν την πρακτική εκπαίδευση με στόχο το OW.

Με τα παραπάνω νομίζω πως απαντήθηκε η πρώτη ερώτηση της Κατερίνας.

• Παρακολουθούν συνεχώς σεμινάρια που οργανώνονται από τους τοπικούς Συλλόγους, από τις ομοσπονδίες των Κρατιδίων, την Γερμανική Ομοσπονδία VDST, όλα αυτά χωρίς κανένα κόστος εκτός από μικρή ετήσια συνδρομή προς τον Σύλλογο.

• Ο υποψήφιος για μεγάλο χρονικό διάστημα χρησιμοποιεί εξοπλισμό τον οποίον προσφέρει ο Σύλλογος μέχρι να τελειώσει την εκπαίδευση του.

• Η εκπαίδευση προσφέρεται σε 1200 (ναι καλά διαβάσατε 1200) Συλλόγους όπως π.χ σε αυτόν εδώ http://duc-hanau.htsv.de/

Αν κάνετε ένα κλικ αριστερά “Ausbildung”, θα δείτε τα παρακάτω:

Die Ausbildung und das Tauchequipment ist für Mitglieder während der Ausbildung KOSTELOS!
Die Angebotene Ausbildung beginnt mit dem Grundtauchschein und endet mit dem DTSA****, VDST – CMAS**** (T4). Wir bilden nach den Richtlinien des Verbandes Deutscher Sporttaucher und CMAS nach Euro Norm 14153-2 aus.……….

Μετάφραση:

Η εκπαίδευση και ο εξοπλισμός κατάδυσης για τα μέλη είναι για όλη την διάρκεια της εκπαίδευσης χωρίς ΚΟΣΤΟΣ !
Η εκπαίδευση που προσφέρεται αρχίζει με την πιστοποίηση της βασικής εκπαίδευσης και τελειώνει με DTSA**** VDST- CMAS**** (T4)
Εμείς (ο Σύλλογος) εκπαιδεύουμαι βάσει των προδιαγραφών της Γερμανικής ομοσπονδίας – CMAS και με βάσει των Ευρωπαϊκών προδιαγραφών Euro Norm 14153-2. ………..

Και για να απαντηθούν οι ερωτήσεις 2, και 3, παραθέτω ένα απόσπασμα από το εκπαιδευτικό πρόγραμμα της Γερμανικής ομοσπονδίας VDST – CMAS το οποίο διαφοροποιείται από την Euro Norm 14153-2…., η διαφοροποίηση αποτελεί επιλογή/δικαίωμα κάθε οργανισμού ή Ομοσπονδίας αφού πρόκειται για επιπλέον εκπαίδευση και κατ' επέκταση μεγαλύτερη ασφάλεια.

Απόσπασμα από το εκπαιδευτικό πρόγραμμα VDST - CMAS

Anzahl der Pflichttauchgänge:
Um als Taucher der Leistungsstufe ** brevetiert zu werden, muss der
Bewerber ausreichende taucherische Erfahrung nachweisen können.
Dazu muss der Bewerber nach der Brevetierung 25 Tauchgänge
nachweisen können, davon mindestens 10 auf 15 - 25 Meter Tiefe.

Μετάφραση:

Αριθμός υποχρεωτικών καταδύσεων:
Για να πιστοποιηθεί ένας αυτοδύτης στην βαθμίδα ** (advanced) πρέπει ο υποψήφιος να αποδείξει ικανοποιητική καταδυτική εμπορεία. Εκτός αυτού ο υποψήφιος πρέπει μετά την πιστοποίηση OW να αποδείξει 25 καταδύσεις από τις οποίες τουλάχιστον οι 10 να είναι μεταξύ 15-25 m βάθος.

Βεβαίως υπάρχει και στις Ευρωπαϊκές χώρες ο εύκολος τρόπος εκπαίδευσης 5 βουτιές μοιρασμένες σε 2 Σ/Κ και κόστος 250-300€ μαζί με καρτελάκι και πτυχίο τοίχου.

Η επιλογή είναι όμως προσωπικό θέμα του καθενός, στις Ευρωπαϊκές χώρες υπάρχουν επιλογές, εδώ τι γίνεται???.... μάλλον χάσαμε το τρένο...

[JoSpy]

Αρχικό μήνυμα απο Χρηστος Ευθυμιου

Βεβαίως υπάρχει και στις Ευρωπαϊκές χώρες ο εύκολος τρόπος εκπαίδευσης 5 βουτιές μοιρασμένες σε 2 Σ/Κ και κόστος 250-300€ μαζί με καρτελάκι και πτυχίο τοίχου.

Για να ακριβολογουμε: ειναι 4 ωρες θεωρια, 4 ωρες σε πισινα και 4 βουτιες σε ενα Σ/K. Και χωρις πτυχιο τοιχου. Ακομα και ο ευκολος τροπος δεν σημαινει λιγωτερη σοβαροτητα.