Να καθαρίζει κανείς ή να μην καθαρίζει;

[Physalia]

Τα τελευταία χρόνια φαίνεται να έχουν εδραιωθεί στον ελληνικό χώρο οι ετήσιες καταδυτικές εκστρατείες καθαρισμού των βυθών. Κάθε Σεπτέμβρη ή Οκτώβρη (κατά κανόνα), μικρές ή μεγάλες ομάδες ευαισθητοποιημένων δυτών εξοπλίζονται από τα οικεία καταδυτικά κέντρα και εκδράμουν στα συνήθη και ασυνήθη καταδυτικά χοτ-σποτς συλλέγοντας κιλά από τα παραπεταμένα των ασυνείδητων λουόμενων του καλοκαιριού.... Εκ πρώτης ακούγεται εξαιρετικό βέβαια. Χάρη σε αυτές τις προσπάθειες, οι βυθοί μας προσφέρονται και πάλι καθαροί και περιποιημένοι προς τέρψιν υπέργειων και υποβρύχιων κατοίκων. Σωστά;

Σε ό,τι αφορά την αντίληψη των υπέργειων, είμαστε σίγουροι. Σε ό,τι αφορά όμως την αντίληψη των υποβρύχιων κατοίκων, επιτρέψτε μου να διατηρώ μικρές αμφιβολίες.

Πριν προχωρήσω στον συλλογισμό μου, ας κάνουμε ένα διευκρινιστικό τεστ:




Η παραπάνω φωτογραφία απεικονίζει:
α) ένα λάστιχο αυτοκινήτου
β) ένα μάτσο φύκια σε κυκλική διάταξη
γ) άλλο....

Η φωτογραφία αυτή τελικά, απεικονίζει ένα ειδεχθές σκουπίδι που πρέπει πάραυτα να μαζευτεί και να πεταχτεί στον κάλαθο ή μήπως το πρώην σκουπίδι έχει αποκτήσει πλέον τη δική του ζωή και καλό θα ήταν να το αφήσουμε να αποφασίζει για πάρτη του την τύχη του από εδώ και πέρα;;
Κι επειδή γνωρίζω τους περισσότερους από τους θαμώνες αυτού του φόρουμ πιστεύω ότι θα απαντούσαν ότι το λάστιχο αυτό δεν έχει κανένα λόγο να βγει πια από το νερό αφού πλέον έχει μετατραπεί σε τεχνητό ύφαλο που συντηρεί μια μεγάλη ποικιλία ορατών τε και αοράτων κατοίκων. Εγώ τουλάχιστον αυτό πιστεύω. Η έως σήμερα όμως εμπειρία μου από τους ετήσιους καθαρισμούς είναι ότι πολύς κόσμος δε σκέφτεται καθόλου έτσι. Η φωτογραφία αυτή στα μάτια της καταδυτικής πλειοψηφίας εικονίζει ξεκάθαρα ένα λάστιχο.... εντάξει, ψιλοκαμουφλαρισμένο δε λέω, πάει να μας ξεφύγει το άτιμο, αλλά εμείς δεν μασάμε, το είδαμε και θα φροντίσουμε να τιμωρηθεί καταλλήλως. Άσε που ένα τέτοιο μεγάλο και βαρύ θήραμα προσθέτει κατά πολύ στο κύρος μας στον τελικό απολογισμό της σοδειάς......

Με αυτά και με αυτά σκέφτηκα στον σημερινό καθαρισμό να κάνω μια πολύ μικρή και σχετικά πρόχειρη καταγραφή σχετικά με τις επιπτώσεις αυτών των καθαρισμών στο θαλάσσιο περιβάλλον. Τοποθεσία Α Λιμανάκι, με τη συνδρομή του Mediterranean Dive Centre και μια εξαιρετικής ομάδας παιδιών που συμμετείχαν ερήμην τους στο πείραμα.
Φυσικά δεν είπα τι ακριβώς ήθελα να κάνω για να μην επηρεάσω τους δειγματολήπτες. Σημειωτέον όμως ότι τα συγκεκριμένα παιδιά φάνηκαν ιδιαίτερα συνειδητοποιημένα από μόνα τους και πριν καν μπούμε στο νερό συζητούσαν σχετικά με το αν «πρέπει να βγάλουμε ρόδες ή όχι μια που μετατρέπονται με τον καιρό σε βιότοπους»....
Αυτό το επισημαίνω διότι είναι η πρώτη φορά που ακούω τέτοιον αυθόρμητο προβληματισμό σε καθαρισμό (συνήθως τους κάνω εγώ μια μικρή σχετική εισαγωγή) αλλά και γιατί δείχνει ότι τα συγκεκριμένα άτομα ήταν μάλλον επιλεκτικά στη συλλογή σκουπιδιών.

Η σοδειά πήγε πολύ καλά αφού όλοι βγάλαμε όσα μπορούσαμε να σηκώσουμε (πράγμα που υποβρυχίως και με τζάκετ σημαίνει Πολλά!). Από τους επτά συνολικά σάκους ασχολήθηκα μόνο με τους τρεις, από κάθε έναν από τους οποίους εξέτασα μόνο τρία αντικείμενα (σύνολο 9) λόγω περιορισμένου χρόνου και έλλειψης βοήθειας (δυστυχώς οι αγαπητοί-κατά-τ’-άλλα συνάδελφοι που θα έβαζαν πολλά χεράκια σε αυτή την προσπάθεια αγόραζαν ...εξωτικές θάλασσες σήμερα–και καλά έκαναν). Τα αντικείμενα ήταν μεσαίου μεγέθους και ποικίλων υλικών (μπουκάλια, πλαστικά, κομμάτια ξύλου ή σίδερου κλπ).

Πολύ πολύ χονδρικά λοιπόν, καταγράφηκαν τα εξής θύματα:
- >220 άτομα Θυσανόποδων (στρειδόνα)
- >500 άτομα πολυχαίτων (Serpulidae)
- Τουλάχιστον 65 άτομα μαλακίων (κυρίως πεταλίδες, μικρά σαλιγκαράκια και στρείδια)
- 4 διαφορετικά είδη Βρυοζώων που κάλυπταν τουλάχιστον το 30% της συνολικής επιφάνειας των αντικειμένων που εξετάστηκαν.
- Τουλάχιστον 3 είδη σπόγγων με καλύψεις που σε κάποια αντικείμενα ξεπέρασαν το 50%
- 3 αχινοί που προφανώς είχαν κρυφτεί πολύ καλά διότι κανείς από τη συγκεκριμένη ομάδα δε θα τους έβγαζε ποτέ ηθελημένα
- 12 άτομα ασκιδίων (2 διαφορετικά είδη)
- 11 άτομα κοραλλιών (όλα του είδους Balanophyllia)
- 1 καβουράκι και 1 πολύ μικρή γαριδίτσα (που με τα μεγέθη τους με έκαναν να συνειδητοποιήσω ότι είχε σίγουρα κι άλλα αλλά μάλλον αόρατα στο γυμνό μάτι)
- Άπειρος (κυριολεκτικά) αριθμός μικροσκοπικών βραγχιοπόδων (μετά τον αριθμό 200 σταμάτησα να μετράω γιατί μου βγήκε το μάτι)
- Πολλά φύκια φυσικά, κάποια από αυτά είδη εποχιακά με μικρούς κύκλους ζωής (μικρό το κακό), άλλα και πολλά ασβεστοποιημένα ροδοφύκη με μικρούς ρυθμούς ανάπτυξης και με μεγάλη διάρκεια ζωής.
- Τα γυάλινα μπουκάλια που μαζεύτηκαν ήταν στο σύνολό τους γεμάτα με βιογενή θρύμματα άμμου. Αυτή η δουλειά θέλει μικροσκόπιο, όμως η άμμος αυτή είναι γνωστό ότι αποτελεί ιδανικό βιότοπο για πάρα πολλούς μικροοργανισμούς....

Δεν ξέρω πώς σας ακούγονται όλα αυτά αλλά να σας προλάβω. Όλα τα παραπάνω, ζήτημα να συμπλήρωναν στο σύνολό τους μια βιομάζα του μισού κιλού.

Θυμίζω όμως ξανά ότι κοίταξα μόλις τρία αντικείμενα από κάθε σάκο (ο κάθε ένας περιείχε 30-70 αντικείμενα υπολογίσιμου μεγέθους και πολλά ακόμα μικροσκοπικά –καπάκια, μπαταρίες, φυσίγγια, νάιλον, κομματάκια γυαλιού κλπ κλπ), από μόλις τρεις σάκους (σε σύνολο 7). Θυμίζω ότι μου ήταν αδύνατο να δω και να μετρήσω τα πάντα και άρα είναι πολλά αυτά που μου έχουν ξεφύγει. Θυμίζω επίσης ότι οι συγκεκριμένοι δύτες ήταν πολύ επιλεκτικοί και ευαισθητοποιημένοι ως προς τι μάζευαν....

Και επανέρχομαι στο αρχικό ερώτημα, να καθαρίζει λοιπόν κανείς ή να μην καθαρίζει;;

Το θέμα έχει απασχολήσει και πολύ πιο σοβαρούς μελετητές από εμένα στο παρελθόν (δεν έχω δυστυχώς βιβλιογραφία αυτή τη στιγμή αλλά αν ενδιαφέρεται κανείς υπάρχουν 2-3 καλά πεϊπεράκια)
Το συμπέρασμα στο οποίο καταλήγουν είναι ότι τα σκουπίδια στις περισσότερες περιπτώσεις δημιουργούν πράγματι πρόβλημα διότι αλλοιώνουν το οικοσύστημα και τη σύνθεση του βυθού. Ευνοούν επίσης -ως παρθένο υπόστρωμα- την εγκατάσταση εξωτικών ειδών. Πολλά από αυτά είναι από μόνα τους τοξικά (π.χ. μπαταρίες) ενώ άλλα είναι επικίνδυνα αν καταναλωθούν από θαλάσσιους οργανισμούς (π.χ. σακούλες).
Παρόλ’ αυτά, όταν ένα σκουπίδι έχει εποικιστεί από θαλάσσιους οργανισμούς, η απομάκρυνσή του από το σύστημα είναι πρόβλημα. Η θάλασσα δεν κάθεται να μας περιμένει μία φορά το χρόνο. Αδιάκοπα και ακατάπαυστα αυτοκαθαρίζεται και αφομοιώνει τις... πολυποίκιλες επιθέσεις μας. Εκεί που έχει πλέον καταφέρει να κάνει το σκουπίδι δικό της, δεν υπάρχει λόγος να επεμβαίνουμε. Μας έχει προλάβει.

Ας καθαρίζουμε λοιπόν αλλά σε συνεργασία με το βυθό και όχι εναντίον του.
Ας συμμετέχουμε στους καθαρισμούς: βγάζουν άλλωστε όμορφο μήνυμα προς τα έξω.
Ας προσπαθούμε όμως να μαζεύουμε πιο σωστά, πιο επιλεκτικά....

Επειδή σας κούρασα και κουράστηκα κι εγώ με την πάρλα μου, συνοψίζω σε ένα μικρό δεκάλογο του δύτη καθαριστή:

1)Πρώτα εμείς. Φοράμε πάντα γάντια και ολόσωμη στολή. Κανείς ποτέ δεν απόλαυσε πραγματικά έναν καθαρό βυθό έχοντας τραυματιστεί ή μολυνθεί στην προσπάθεια...
2)Η ποσότητα δεν μετράει. Φρόντισε την ποιότητα των σκουπιδιών σου. Μην μαζεύεις σκουπίδια που είναι τουλάχιστον κατά το ήμισυ καλυμμένα από οργανισμούς. Σε πρόλαβαν άλλοι!
3)Μην μαζεύεις οργανικά υλικά (ξύλα, κλαδιά, κόκκαλα, αποφάγια) ούτε και αδρανή υλικά που δε δημιουργούν σοβαρό αισθητικό ή άλλο πρόβλημα (τούβλα, πέτρες, κεραμικά, τσιμεντόλιθους κλπ)
4)Μην ξεθάβεις σκουπίδια. Η υγειονομική ταφή απορριμμάτων είναι κάτι που ακόμα προσπαθούμε απεγνωσμένα να επιτύχουμε στη στεριά
5)Είτε καλυμμένα από οργανισμούς είτε όχι, προσπάθησε πάντα να απομακρύνεις τα επικίνδυνα αντικείμενα (σπασμένα γυαλιά, σκουριασμένα σίδερα, βελόνες, αγκίστρια κλπ). Όσο ρηχότερα τα βρεις, τόσο σημαντικότερο να τα μαζέψεις.
6)Χρησιμοποίησε για τη συλλογή διχτάκι με μεγάλο άνοιγμα ματιού. Αυτό θα βοηθήσει να ξεφύγουν πολλά ζωντανά που παγιδεύτηκαν κατά λάθος στη συγκομιδή σου.
7)Μην καθαρίζεις μόνο μια φορά το χρόνο και μόνο σε οργανωμένες εκστρατείες. Τα σκουπίδια δυστυχώς δεν έχουν εποχή και όσο νωρίτερα τα εντοπίσεις, τόσο καλύτερα. Προτίμησε να έχεις πάντα το διχτάκι σου μαζί και να απομακρύνεις τα σκουπίδια που συναντάς σε κάθε βουτιά σου, ακόμα κι αν είναι μόνο δυο-τρία
8)Καλύτερα να προλαβαίνεις. Ζήτα από τους τοπικούς άρχοντες να τοποθετήσουν κάδους στις ακτές που κρίνεις ότι χρειάζονται.
9)Αν υπάρχει η δυνατότητα και έχεις την πολυτέλεια χρόνου και υπομονής ξεδιάλεξε τα σκουπίδια που μπορούν να πάνε κατευθείαν σε κάδο ανακύκλωσης.
10)Μη δέχεσαι «τιμητικά διπλώματα συμμετοχής». Ήρθες για να μαζέψεις σκουπίδια, όχι για να δημιουργήσεις περισσότερα.


Ευχαριστώ πολύ το Mediterranean Dive Centre και τον φίλο Σπύρο Μποζιονέλο που με στήριξαν και με ανέχτηκαν σήμερα και φυσικά όλα τα παιδιά (Βούλα, Σερίνα, Γιώργο, Βαλαντούλα, Κωνσταντίνα ) που μου πρόσφεραν ευγενικά τα σκουπίδια τους!!

Ευχαριστώ κι εσάς που είχατε την υπομονή να διαβάσετε όλο αυτό το κατεβατό (μωρέ μπράβο σας!!)

Και μην ξεχνάτε

[jdim]

Μαρία

[ΚΑΡΕΛΑΣ ΓΙΩΡΓΟΣ]

Εκπληκτικό Μαρία, έστω και κατόπιν εορτής για τους φετινούς καθαρισμούς .... Τα λάστιχα που βλέπουμε συνήθως στο βυθό δεν έχουν αποικιστεί στο βαθμό του λάστιχου της φωτογραφίας σου. Έχω και εγώ σκεφτεί πως είναι ίσως σημαντικότερος ο καθαρισμός των ακτών από αυτό των βυθών....

[Physalia]

Γιώργο στο "κατόπιν εορτής" έχεις δίκιο. Ήθελα όμως να μιλήσω με περισσότερα γεγονότα γιατί τα σκέτα "μην τούτο και μην τ'άλλο" νομίζω ότι δεν έχουν πολλά να προσφέρουν...
Έτσι κι αλλιώς οι καθαρισμοί έχουν έρθει για να μείνουν οπότε θέλω να ελπίζω ότι όλο και κάποιος θα λάβει τα παραπάνω υπόψη του στο μέλλον..

[Χρηστος Ευθυμιου]

Αρχικό μήνυμα απο Physalia

Επειδή σας κούρασα και κουράστηκα κι εγώ με την πάρλα μου, συνοψίζω σε ένα μικρό δεκάλογο του δύτη καθαριστή:

1)Πρώτα εμείς. Φοράμε πάντα γάντια και ολόσωμη στολή. Κανείς ποτέ δεν απόλαυσε πραγματικά έναν καθαρό βυθό έχοντας τραυματιστεί ή μολυνθεί στην προσπάθεια...
2)Η ποσότητα δεν μετράει. Φρόντισε την ποιότητα των σκουπιδιών σου. Μην μαζεύεις σκουπίδια που είναι τουλάχιστον κατά το ήμισυ καλυμμένα από οργανισμούς. Σε πρόλαβαν άλλοι!
3)Μην μαζεύεις οργανικά υλικά (ξύλα, κλαδιά, κόκκαλα, αποφάγια) ούτε και αδρανή υλικά που δε δημιουργούν σοβαρό αισθητικό ή άλλο πρόβλημα (τούβλα, πέτρες, κεραμικά, τσιμεντόλιθους κλπ)
4)Μην ξεθάβεις σκουπίδια. Η υγειονομική ταφή απορριμμάτων είναι κάτι που ακόμα προσπαθούμε απεγνωσμένα να επιτύχουμε στη στεριά
5)Είτε καλυμμένα από οργανισμούς είτε όχι, προσπάθησε πάντα να απομακρύνεις τα επικίνδυνα αντικείμενα (σπασμένα γυαλιά, σκουριασμένα σίδερα, βελόνες, αγκίστρια κλπ). Όσο ρηχότερα τα βρεις, τόσο σημαντικότερο να τα μαζέψεις.
6)Χρησιμοποίησε για τη συλλογή διχτάκι με μεγάλο άνοιγμα ματιού. Αυτό θα βοηθήσει να ξεφύγουν πολλά ζωντανά που παγιδεύτηκαν κατά λάθος στη συγκομιδή σου.
7)Μην καθαρίζεις μόνο μια φορά το χρόνο και μόνο σε οργανωμένες εκστρατείες. Τα σκουπίδια δυστυχώς δεν έχουν εποχή και όσο νωρίτερα τα εντοπίσεις, τόσο καλύτερα. Προτίμησε να έχεις πάντα το διχτάκι σου μαζί και να απομακρύνεις τα σκουπίδια που συναντάς σε κάθε βουτιά σου, ακόμα κι αν είναι μόνο δυο-τρία
8)Καλύτερα να προλαβαίνεις. Ζήτα από τους τοπικούς άρχοντες να τοποθετήσουν κάδους στις ακτές που κρίνεις ότι χρειάζονται.
9)Αν υπάρχει η δυνατότητα και έχεις την πολυτέλεια χρόνου και υπομονής ξεδιάλεξε τα σκουπίδια που μπορούν να πάνε κατευθείαν σε κάδο ανακύκλωσης.
10)Μη δέχεσαι «τιμητικά διπλώματα συμμετοχής». Ήρθες για να μαζέψεις σκουπίδια, όχι για να δημιουργήσεις περισσότερα.


Ευχαριστώ πολύ το Mediterranean Dive Centre και τον φίλο Σπύρο Μποζιονέλο που με στήριξαν και με ανέχτηκαν σήμερα και φυσικά όλα τα παιδιά που μου πρόσφεραν ευγενικά τα σκουπίδια τους!!

Ευχαριστώ κι εσάς που είχατε την υπομονή να διαβάσετε όλο αυτό το κατεβατό (μωρέ μπράβο σας!!)

Και μην ξεχνάτε

Τον δεκάλογο πρέπει να τον μάθουμε απ' έξω.

Μπράβο Μαρία.

[Ηλίας]

Προσωπικά θεώρισα αυτονόητο οτι δεν πρέπει να μαζευτούν σκουπίδια, όπου έχουν γίνει κατοικίες θαλάσσιων οργανισμών, σε τέτοιο βαθμό, όπως στη φωτό της Physalias... Στον χθεσινό καθαρισμό στο Λαγονήσι, μαζέψαμε αρκετά φρέσκο σκουπιδαριό, ειδικά σακούλες...

[geogeo]

Αρχικό μήνυμα απο Physalia

....

Επειδή σας κούρασα και κουράστηκα κι εγώ με την πάρλα μου, συνοψίζω σε ένα μικρό δεκάλογο του δύτη καθαριστή:

....

Και μην ξεχνάτε

Μαρία, αν είναι αυτός τρόπος να μας κουράζεις, σε παρακαλώ συνέχισε ...

Για την ετήσια σύναξη προς καθαρισμό των βυθών, παρακαλώ να μου επιτρέψετε να διατηρήσω τις επιφυλάξεις μου περί των προθέσεων.
Οποιος ενδιαφέρεται, συμπεριφέρεται και δρα με τον ίδιο τρόπο όλη τη χρονιά. Οι σακούλες που μαζευτήκαν χθες, ήσαν εκεί και την προηγούμενη Κυριακή.
Προφανώς δεν τις μαζέψαμε επειδή δεν υπήρχαν φωτογραφίες στα sites των καταδυτικών και δεν απονεμήθηκαν διπλώματα συμμετοχής...

[Beracuda]

Μπράβο Μαρία για άλλη μια φορά

Θα μου επιτρέψεις τον δεκάλογο σου να τον διαχύσουμε και αλλού?

Χθές στην Τζιά πήγα σε μια παραλία (ευτυχώς χωρίς άλλους εκείνη την ώρα) και όπως κάνουμε συνήθως, άρχισε η 'καταδίωξη' που λέγαμε στο Ναυτικό.

Το θέμα που απασχολεί προσθετικά στα όσα χρησιμότατα αναφέρεις στην παρ. 8, είναι η τοποθέτηση κάδων στις παραλίες (πολύ δύσκολο ιδιαίτερα στις απομακρυσμένες). Στην συγκεκριμένη παραλία (αλλά υποθέτω και σε πολλές άλλες), κάποιοι άλλοι καλοί άνθρωποι είχαν συγκεντρώσει σκουπίδια + μια μπαταρία σκάφους/αυτοκινήτου σε μια απόσταση 20 περίπου μέτρων απο εκεί που σκάει το κύμα. Με ένα δυνατό νοτιά ΟΛΑ αυτά θα ξαναπάνε στη θάλασσα

Για να είμαστε πρακτικοί, όποιος μπορεί στην περιοχή του, ή όπου έχει επιρροή, να πιέσουμε για την τοποθέτηση κάδων στις ακτές, ΣΥΝ αυτοί να αδειάζονται σε τακτικά διαστήματα

Ίσως έτσι θα αποτραπεί σε καλό ποσοστό η μόλυνση απο σκουπίδια των βυθών των παραλιών κυρίως...

[neokles]

Πολύ ωραίος ο 10λογος Μαρία μπράβο. Να είσαι σίγουρη ότι θα τον μάθω απ' έξω (έστω θα προσπαθήσω πολύ )

Οι καθαρισμοί είναι πολύ καλή αφορμή για όλους μας να κάνουμε αυτό που πρέπει όλη την χρονιά.

Πολύ καλή αφορμή γιατί:

1) Ευαισθητοποιεί και ενημερώνει τους δύτες που καλώς ή κακώς δεν το σκέφτηκαν.
2) Μαθαίνει τους δύτες που δεν γνωρίζουν πώς γίνεται ένας καθαρισμός. (μην γελάτε, εγώ είμαι αρχάριος και δεν ήξερα, μάλλον θα τα έκανα «θάλασσα»)
3) Βλέπει ο κόσμος ότι κατάδυση δεν είναι ένα επικίνδυνο extremesport. Κοπέλες, άντρες, παιδιά, νέοι, ηλικιωμένοι, άνθρωποι κάθε (σχεδόν) ηλικίας μπορούν να καταδυθούν, χωρίς να έχουν «αποφοιτήσει» από την ΜΥΚ
4) Αυτόνομη κατάδυση δεν είναι ψάρεμα
5) Αυτόνομη κατάδυση δεν είναι αρχαιοκαπηλία
6) Προσελκύει κόσμο στην αυτόνομη κατάδυση. Ήδη την Κυριακή αποκτήσαμε 2 νέους φίλους που αν όλα πάνε καλά θα ξεκινήσουν μαθήματα άμεσα.
7) Και στο τέλος της ημέρας τι κι αν έρθει κάποιος μόνο για τον χαβαλέ (το σήμα, το μπρελόκ την φωτο στο site), ή επειδή είναι γνήσιος λάτρης της θάλασσας; Με αναμνηστικό ή χωρίς, με μπράβο ή χωρίς, με κάμερες ή χωρίς, το θέμα είναι ότι ήρθε και ότι έκανε δουλειά! Ίσως μαζί του να μάθαμε και κάτι παραπάνω. Στο καβούρι βγήκε ένα βουνό σκουπίδια, μεταξύ των σκουπιδιών ήταν ένας μετασχηματιστής, μια μπαταρία, πολλά λάστιχα (και ένα λάστιχο από τρακτέρ!), ένας κάδος απορριμμάτων, (ναι κάδος) και φυσικά σακούλες, ταπερ, μπρατσακια, κουτάκια αναψυκτικών, μπουκάλια μπύρας και και και.


Μπράβο λοιπόν σε όσους καθαρίζουν σε κάθε βουτιά, μπράβο σε όσους καθαρίζουν συχνά μπράβο σε αυτούς που συμμετέχουν στις πρωτοβουλίες καθαρισμού, μπράβο σε αυτούς που οργανώνουν και «ξυπνάνε» με τις πρωτοβουλίες αλλά και το παράδειγμα που δίνουν, όλους σαν εμένα που δεν θα το έκαναν ποτέ (ή σχεδόν ποτέ) μόνοι τους.

[neokles]

και για να λέμε και τα καλά των επαγγελματιών:

Μπράβο και στα καταδυτικά που συμμετέχουν πολλές φορές αναβάλοντας δραστηριότητες πολύ πιο προσοδοφόρες.

Φυσικά το μακρο(μέσο)πρόθεσμο κέρδος τους είναι μεγαλύτερο συμμετέχοντας, αλλά στην Ελλάδα δεν είναι πολλοί οι επιχειρηματίες που σκέφτονται τόσο προοδευτικά!